master_admin

Της Αικατερίνης Ψυχογυιού*

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) με προδικαστική του απόφαση, ξεκαθάρισε το ερώτημα αν οι γραπτές απαντήσεις υποψηφίου στο πλαίσιο εξετάσεων και οι σχετικές διορθώσεις του εξεταστή συνιστούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και κατά πόσον αναγνωρίζονται στον πρώτο δικαιώματα πρόσβασης και διορθώσεως στο γραπτό του μετά το πέρας των εξετάσεων.

Το ιστορικό της υπόθεσης

Η αίτηση για προδικαστική απόφαση υποβλήθηκε στο πλαίσιο δίκης μεταξύ του Peter Nowak και του Data Protection Commissioner (επιτρόπου προστασίας δεδομένων της Ιρλανδίας) σχετικά με την άρνηση του δευτέρου να επιτρέψει στον P. Nowak την πρόσβαση στο διορθωμένο γραπτό του σε εξέταση στην οποία αυτός είχε μετάσχει, με την αιτιολογία ότι οι πληροφορίες που περιλαμβάνονταν σε αυτό δεν αποτελούσαν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα. Διατηρώντας αμφιβολίες σχετικά με το αν ένα γραπτό εξετάσεων μπορεί να αποτελεί δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ιρλανδίας (Supreme Court) υπέβαλε στο ΔΕΕ αίτηση προδικαστικής αποφάσης σχετικά με την ερμηνεία της οδηγίας 95/46/ΕΚ για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών.

Η απάντηση του Δικαστηρίου

Αρχικά, η Οδηγία 95/46/ΕΚ ορίζει ως δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα «κάθε πληροφορία που αναφέρεται σε φυσικό πρόσωπο του οποίου η ταυτότητα είναι γνωστή ή μπορεί να εξακριβωθεί». Ως πρόσωπο του οποίου η ταυτότητα μπορεί να εξακριβωθεί λογίζεται το πρόσωπο εκείνο «που μπορεί να προσδιοριστεί, άμεσα ή έμμεσα, ιδίως βάσει αριθμού ταυτότητας ή βάσει ενός ή περισσοτέρων συγκεκριμένων στοιχείων που χαρακτηρίζουν την υπόστασή του από φυσική, βιολογική, ψυχική, οικονομική, πολιτιστική ή κοινωνική άποψη».

Η χρησιμοποίηση της έκφρασης «κάθε πληροφορία» μαρτυρά, σύμφωνα με το Δικαστήριο, τον σκοπό του νομοθέτη να προσδώσει ευρεία έννοια στον συγκεκριμένο όρο, καλύπτοντας κάθε είδος πληροφοριών, τόσο αντικειμενικών όσο και υποκειμενικών, με τη μορφή γνώμης ή εκτιμήσεως, υπό την προϋπόθεση ότι οι πληροφορίες «αφορούν» το ενδιαφερόμενο πρόσωπο – με άλλα λόγια όταν, λόγω του περιεχομένου της, του σκοπού της ή του αποτελέσματός της, η πληροφορία συνδέεται με συγκεκριμένο πρόσωπο.

Σύμφωνα λοιπόν με το συλλογισμό του Δικαστηρίου στην εν λόγω υπόθεση, το περιεχόμενο των γραπτών απαντήσεων υποψηφίου στο πλαίσιο εξετάσεων αποτελεί ένδειξη του επιπέδου γνώσεων και των ικανοτήτων του υποψηφίου σε δεδομένο τομέα, καθώς και του τρόπου σκέψεως, της συλλογιστικής του ικανότητας και του κριτικού του πνεύματος. Επιπλέον, σε περίπτωση εξετάσεως με χειρόγραφο κείμενο, οι απαντήσεις παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τον γραφικό χαρακτήρα του υποψηφίου.

Περαιτέρω, ο σκοπός συλλογής των εν λόγω απαντήσεων είναι η εκτίμηση των επαγγελματικών δεξιοτήτων του υποψηφίου και η ικανότητά του να ασκήσει, για παράδειγμα, ένα συγκεκριμένο επάγγελμα.

Τέλος, η χρησιμοποίηση των πληροφοριών αυτών είναι ικανή να έχει αντίκτυπο στα δικαιώματα και στα συμφέροντα του υποψηφίου, καθόσον μπορεί να προσδιορίσει ή να επηρεάσει, για παράδειγμα, τις πιθανότητες προσβάσεως στο επάγγελμα ή στη θέση εργασίας που αυτός επιθυμεί.

Όσον αφορά τις σχετικές με τις απαντήσεις του υποψηφίου διορθώσεις του εξεταστή, διαπιστώνεται ότι και αυτές αποτελούν πληροφορίες που αφορούν τον υποψήφιο, καθώς το περιεχόμενο των διορθώσεων αυτών αποτελεί την εκτίμηση του εξεταστή σχετικά με την επίδοση, τις γνώσεις και τις ικανότητές του εξεταζομένου. Οι εν λόγω διορθώσεις είναι, επίσης, ικανές να επιφέρουν συνέπειες στον τελευταίο.

Επομένως, το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι, υπό συνθήκες όπως αυτές της εν λόγω υπόθεσης, οι γραπτές απαντήσεις υποψηφίου στο πλαίσιο εξετάσεων και οι ενδεχόμενες σχετικές διορθώσεις του εξεταστή συνιστούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα σχετικά με τον υποψήφιο αυτό. Συνεπώς, ο υποψήφιος διαθέτει κατ’ αρχήν δικαιώματα προσβάσεως και διορθώσεως (άρθρο 12 της Οδηγίας και άρθρα 15 και 16 του Κανονισμού 2016/679), τόσο στις τις γραπτές απαντήσεις του, όσο και στις διορθώσεις του εξεταστή.

Το Δικαστήριο διευκρινίζει, ωστόσο, πως το δικαίωμα διορθώσεως δεν παρέχει τη δυνατότητα σε υποψήφιο να «διορθώσει», a posteriori, τις «εσφαλμένες» απαντήσεις του (καθώς τα ενδεχόμενα σφάλματα δεν συνιστούν ανακρίβεια που χρήζει διορθώσεως, αλλά αντιθέτως αποτελούν στοιχεία που μαρτυρούν το επίπεδο γνώσεων του υποψηφίου). Τέλος, τα δικαιώματα προσβάσεως και διορθώσεως δεν επεκτείνονται στις ερωτήσεις των εξετάσεων, οι οποίες δεν συνιστούν αυτές καθαυτές δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα του υποψηφίου.

Πρακτικά, στην Ελλάδα, πώς μπορεί ένας υποψήφιος να ασκήσει το δικαίωμα πρόσβασής του ως προς τις απαντήσεις του και τις σχετικές διορθώσεις του εξεταστή;

Πρακτικά, ο υποψήφιος μπορεί να ζητήσει είτε γραπτά είτε προφορικά από την εξετάστρια αρχή να αποκτήσει πρόσβαση στις απαντήσεις του και στις διορθώσεις του εξεταστή. Το δικαίωμα πρόσβασης ασκείται, κατ’ αρχήν, δωρεάν. Ο υποψήφιος μπορεί να κληθεί να πληρώσει ένα εύλογο τέλος, μόνο εάν το αίτημα είναι προδήλως αβάσιμο ή υπερβολικό (π.χ. όταν επαναλαμβάνεται) ή εάν ο αριθμός των αντιγράφων που καλείται ο υπεύθυνος επεξεργασίας να χορηγήσει είναι μεγάλος. Ο υπεύθυνος επεξεργασίας διαθέτει το αργότερο ένα μήνα από την υποβολή του αιτήματος προκειμένου να το ικανοποιήσει και κατ’ εξαίρεση, η προθεσμία αυτή μπορεί να παραταθεί για δύο επιπλέον μήνες.

*Η Αικατερίνη Ψυχογυιού, LL.M. , CIPP/E, είναι Δικηγόρος Αθηνών, απόφοιτος της Νομικής Σχολής Αθηνών, και κάτοχος Μεταπτυχιακού τίτλου (Cum Laude) στο Δίκαιο και Τεχνολογία από το Πανεπιστήμιο του Τίλμπουργκ. Είναι επίσης κάτοχος πιστοποίησης CIPP/E. Εργάζεται ως σύμβουλος προστασίας προσωπικών δεδομένων.

Πηγή: http://curia.europa.eu

Η Homo Digitalis έχει την τιμή να φιλοξενεί τη συνέντευξη του Νίκου Θεοδωράκη, ενός Έλληνα που διαπρέπει τόσο σε ακαδημαϊκό όσο και επαγγελματικό επίπεδο σε Ευρώπη και Αμερική. Ο κ. Θεοδωράκης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, ενώ παράλληλα ασκεί ενεργή δικηγορία σε αμερικάνικη δικηγορική εταιρεία και έχει διατελέσει κατά καιρούς σύμβουλος διεθνών οργανισμών.

Όπως γίνεται αντιληπτό είναι ο πλέον κατάλληλος να μας μιλήσει για τη σημασία που έχουν τα προσωπικά δεδομένα για τις εμπορικές δραστηριότητες, τις επιχειρήσεις και την καθημερινότητά μας και τον ευχαριστούμε θερμά για τη συνέντευξη που μας παραχώρησε.

–  Ξεκινήσατε την ακαδημαϊκή σας καριέρα στο Εμπορικό Δίκαιο, αλλά εδώ και μερικά χρόνια κάνατε μία στροφή στο Δίκαιο της Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και της Ιδιωτικότητας. Υπάρχει σχέση μεταξύ εμπορίου και προσωπικών δεδομένων;

Αναμφίβολα! Τα προσωπικά δεδομένα, τα οποία συχνά πλέον αποκαλούνται το «πετρέλαιο» του 21ου αιώνα, είναι αναπόσπαστο κομμάτι κάθε εμπορικής δραστηριότητας. Είτε ως το επίκεντρο για ηλεκτρονική παροχή υπηρεσιών, είτε επικουρικά για τη συμβατική παροχή εμπορευμάτων, τα προσωπικά δεδομένα είναι η κινητήριος δύναμη που διευκολύνει κάθε εμπορική δραστηριότητα. Στο παρελθόν το εμπόριο ήταν μια σχετικά αποκεντρωμένη διαδικασία, ωστόσο στις μέρες μας τα δεδομένα χρησιμοποιούνται σε κάθε εμπορική δραστηριότητα. Συνεπώς για μένα η μετάβαση, ή σύζευξη για την ακρίβεια, από το εμπορικό δίκαιο στο δίκαιο προστασίας προσωπικών δεδομένων ήταν μια λογική, και μάλλον αναγκαία δεδομένης της συνεχώς αυξανόμενης σημασίας των δεδομένων, επιλογή.

–  Εργάζεστε τόσο ως καθηγητής και ερευνητής σε κάποια από τα σημαντικότερα πανεπιστήμια διεθνώς, όσο και ως δικηγόρος σε μία πολύ μεγάλη δικηγορική εταιρεία. Πόσο εύκολο είναι να συνδυαστεί η ακαδημαϊκή καριέρα με τη μάχιμη δικηγορία;

Ομολογώ ότι είναι αρκετά απαιτητικός συνδυασμός, μεταξύ άλλων επειδή απαιτεί συχνά ταξίδια μεταξύ Οξφόρδης, Βρυξελλών, Αθήνας και Νέας Υόρκης για ακαδημαϊκές ή επαγγελματικές υποχρεώσεις. Ωστόσο με ικανοποιεί πολύ αυτή η «ακροβασία» καθώς κάθε τομέας σου προσφέρει κάτι διαφορετικό: η ακαδημία είναι ένας χώρος ιδεών όπου μαθαίνεις συνεχώς, τόσο οριζόντια από τους συναδέλφους σου όσο και κάθετα από τους φοιτητές σου και απασχολείσαι με νομικά ζητήματα που χρήζουν ευρύτερου προβληματισμού και επίλυσης από την επιστημονική κοινότητα. Η δικηγορία είναι πιο έντονη, δραστήρια, και πιεστική αφού καλείσαι να βρεις λύση στο πρόβλημα του πελάτη σου το συντομότερο δυνατό, μ’ έναν πολύ πρακτικό τρόπο, ενώ η νομική στρατηγική που χαράσσεις είναι δυναμική. Ο συνδυασμός αυτών των δύο πολύ αντίθετων ενασχολήσεων με κάνει να εξελίσσομαι, οπότε προς το παρόν η κούραση αξίζει τον κόπο!

–  Συνεργάζεστε συχνά με πολύ σπουδαία πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Ποια είναι η στάση τους απέναντι στον GDPR? Πρέπει να αισθανόμαστε τελικά τυχεροί που τον έχουμε στην Ευρώπη ή μήπως μας δημιουργεί απλώς περισσότερα προβλήματα;

Η αλήθεια είναι πως ο Κανονισμός έχει απασχολήσει αρκετά την ακαδημαϊκή και δικηγορική κοινότητα στις ΗΠΑ λόγω της πληθώρας των αμερικανικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη, μέσω φυσικής ή ηλεκτρονικής παρουσίας, και λόγω της εξωεδαφικής εφαρμογής του Κανονισμού, υπό περιπτώσεις. Μπορώ να πω πως ο διάλογος των τελευταίων ετών στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού ήταν αρκετά παραγωγικός, και μάλιστα σε πρόσφατες συζητήσεις που είχα με συναδέλφους στις νομικές σχολές των πανεπιστημίων Stanford και Columbia παρατηρώ ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον και γνώση επί του θέματος. Μάλιστα, ο Κανονισμός οδήγησε σε μια εκτενή συζήτηση αντίστοιχων πρωτοβουλιών ομοσπονδιακής φύσης στις ΗΠΑ, οι πρώτες ενδείξεις των οποίων φαίνονται ήδη με τη νέα νομοθεσία περί προστασίας καταναλωτών της Καλιφόρνια, και το Cloud Act.

–  Ποιο θεωρείτε ότι είναι το επίπεδο συμμόρφωσης των ελληνικών εταιρειών και οργανισμών με τον GDPR? Πού βρισκόμαστε σε σύγκριση με άλλες χώρες;

Αυτή είναι μια πολύπλοκη ερώτηση επειδή πρέπει να διακρίνουμε μεταξύ των εταιρειών που έχουν συμμορφωθεί εις βάθος και αυτών που έχουν κάνει τα στοιχειώδη που απαιτούνται, μάλλον επιφανειακά, οδηγώντας σ’ ένα «θέατρο συμμόρφωσης». Ένα απ’ τα αρνητικά που έφερε ο Κανονισμός είναι ότι η αγορά κατακλύστηκε από μη ειδικούς οι οποίοι ευαγγελίζονταν ότι μπορούσαν να βοηθήσουν μια εταιρεία να συμμορφωθεί πλήρως με τον Κανονισμό με πολύ χαμηλό κόστος. Ωστόσο, αυτή είναι μια διαδικασία η οποία απαιτεί χρόνο, δομική αναπροσαρμογή της χρήσης των δεδομένων απ’ το Α ως το Ω και δημιουργίας ουσιαστικής φιλοσοφίας υπέρ της προστασίας των δεδομένων. Θα έλεγα λοιπόν ότι η μειοψηφία των εταιρειών έχουν συμμορφωθεί ουσιαστικά, ότι μια σημαντική πλειοψηφία έχει συμμορφωθεί επιφανειακά –στο οποίο ελλοχεύουν κίνδυνοι- και τέλος ένα ικανό ποσοστό εταιρειών δεν έχει συμμορφωθεί ακόμη –κάτι το οποίο φυσικά είναι άκρως επικίνδυνο.

–  Ποιος είναι ο ρόλος των πολιτών στην επίτευξη της συμμόρφωσης των εταιρειών και οργανισμών με τον GDPR?

Ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών είναι να γνωρίζουν και να ενδιαφέρονται για τα δικαιώματά τους- όπως το δικαίωμα διαγραφής και φορητότητας- και να τ’ ασκούν καλόπιστα εφόσον έχουν οποιαδήποτε αμφιβολία ή απορία για το πως οι εταιρείες επεξεργάζονται τα δεδομένα τους. Οι πολίτες είναι ο καλύτερος θεματοφύλακας της νέας αυτής νομοθεσίας καθώς πρέπει να χρησιμοποιήσουν τη δύναμη που έχουν στα χέρια τους για τη βελτίωση και τη διαφάνεια στη χρήση των δεδομένων. Μπορούν επίσης να οργανωθούν πιο συντονισμένα, μέσα από μια οργάνωση όπως η Homo Digitalis, και να καταγγέλλουν τυχόν παραβατικές συμπεριφορές στον αρμόδιο φορέα της χώρας μας, την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.

–  Μπορούν τα δικαιώματα που παρέχει ο GDPR να βοηθήσουν στην πράξη τους Έλληνες πολίτες;

Βεβαίως, καθώς οι πολίτες μπορούν ν’ ασκήσουν μια σειρά από δικαιώματα τα οποία τους δίνουν περισσότερο και ουσιαστικό έλεγχο επί των δεδομένων τους. Ο αυξημένος έλεγχος του χρήστη πάνω στα δεδομένα του ήταν άλλωστε απ’ τους βασικούς λόγους που οδήγησαν στον Κανονισμό, υπό το πρίσμα ότι οι εταιρείες μαζεύουν κι επεξεργάζονται πληθώρα δεδομένων για εμάς μέσα από διάφορες πηγές, και συνεπώς ο  χρήστης πρέπει να έχει τον έλεγχο του ποιος επεξεργάζεται τα δεδομένα του, για ποιο λόγο, και πού τα μεταφέρει. Συνολικά τα δικαιώματα που προσφέρει ο Κανονισμός οδηγούν σε περισσότερη διαφάνεια κι ευθύνη για την χρήση των δεδομένων των Ελλήνων –και Ευρωπαίων συνολικά- πολιτών.

–  Τόσο ως καθηγητής και ερευνητής, όσο και ως δικηγόρος έρχεστε διαρκώς αντιμέτωπος με νέες προκλήσεις. Ποιες από αυτές θεωρείτε ότι θα τις αντιμετωπίσουμε στην Ελλάδα και ποια θα θέλατε να είναι η δράση μίας οργάνωσης, όπως η Homo Digitalis, σχετικά με αυτές;

Θεωρώ ότι στο άμεσο μέλλον θα έρθουμε αντιμέτωποι με προκλήσεις όπως η διαρροή δεδομένων και η παραβίαση της εμπιστευτικότητας δικτύων, μαζικό hacking σε συνδυασμό με εκβίαση για πληρωμή λύτρων με κρυπτονομίσματα, αδυναμία εταιρειών να αντεπεξέλθουν αποτελεσματικά σε αιτήματα χρηστών για άσκηση δικαιωμάτων τους, αιφνιδιαστικούς ελέγχους από διωκτικές αρχές και πολυπλοκότητα αναφορικά με το πώς το blockchain και η τεχνητή νοημοσύνη αλληλεπιδρούν, ή συγκρούονται, με τον Κανονισμό. Μια οργάνωση όπως η Homo Digitalis μπορεί να εκδώσει έγγραφα εργασίας και να διοργανώσει σχετικές ημερίδες που θα εξετάζουν τις προκλήσεις αυτές.

–  Πώς βλέπετε τη σχέση της τεχνολογίας με τον άνθρωπο στο μέλλον;

Είναι δεδομένο πως η σχέση της τεχνολογίας με τον άνθρωπο θα συνεχίσει να γίνεται όλο και πιο πολύπλοκη μέσα από την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης και του διαδικτύου των αντικειμένων (Internet of Things). Συνεπώς, εξελίξεις που πριν από μερικές δεκαετίες ήταν αποκύημα επιστημονικής φαντασίας είναι πολύ πιο κοντά απ’ ότι μπορεί να πιστεύουμε.

Συνάντηση γνωριμίας της Homo Digitalis με την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα

Η Homo Digitalis είχε τη χαρά να συναντηθεί με τους εκπροσώπους της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Παρόντες στη συνάντηση, ήταν ο Πρόεδρος της Αρχής κ. K. Μενουδάκος, καθώς και οι κύριοι Β. Zορκάδης (διευθυντής Γραμματείας) και Η. Αθανασιάδης (προϊστάμενος Επικοινωνίας). Τη Homo Digitalis εκπροσώπησαν η κυρία Ε. Βαμβακά και οι κύριοι Κ. Κακαβούλης και Ε. Μανδράκης.

Μιλήσαμε για το ευρύτερο πλαίσιο προστασίας των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής στη χώρα μας, αλλά και ειδικότερα για τα αποτελέσματα της πρώτης περιόδου εφαρμογής του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων και τη συμμόρφωση των ελληνικών ενδιαφερόμενων μερών με αυτόν.

Ενδιαφερθήκαμε για την ανταπόκριση που λαμβάνει η Αρχή από τους πολίτες σχετικά με την προστασία των προσωπικών τους δεδομένων. Αναγνωρίζουμε τη σπουδαιότητα της αποστολής της Αρχής και τις σχετικές προκλήσεις και θεωρούμε αναγκαία την ενίσχυσή της με ανάλογα μέσα και ανθρώπινο δυναμικό.

Εκ μέρους της Αρχής εκφράστηκε η ικανοποίηση για την παρουσία μιας ΜΚΟ που ασχολείται με την προστασία των ψηφιακών δικαιωμάτων, η οποία είναι ικανή να ενισχύσει το διάλογο με την κοινωνία των πολιτών και να αναδείξει τη σημασία τους στην Ελλάδα. Οι δύο πλευρές αναζητήσαμε πιθανότητες συνεργασίας για την ανάδειξη και προστασία των δικαιωμάτων αυτών.

Η Homo Digitalis στηρίζει το σημαντικό έργο που επιτελεί η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα καθώς και τις αξίες που υπηρετεί. Είμαστε αισιόδοξοι ότι με τη δράση μας και το διάλογο μαζί της θα συμβάλλουμε στην εκπλήρωση της αποστολής της.

Γράφει η Αναστασία Καραγιάννη

Η ελληνική κοινωνία με την δολοφονία της 21χρονης Ελένης στη Ρόδο αντίκρισε επιτέλους τις «πραγματικές» διαστάσεις που μπορεί και έχει λάβει ο βιασμός.

Ο βιασμός, λοιπόν, δεν είναι μόνο η σεξουαλική επαφή χωρίς τη θέληση του άλλου ατόμου. Είναι ο εξαναγκασμός σε συνουσία, η σωματική βία ή η απειλή άμεσου και σπουδαίου κινδύνου, που ασκούνται για να τελεστεί αυτή η ακούσια συνουσία.

Και όχι μόνο αυτά. Ο βιασμός μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα και τον θάνατο, όπως είδαμε.

Όμως, η σεξουαλική παρενόχληση αποτελεί πραγματικότητα και στον ψηφιακό κόσμο. Πώς; Τον τελευταίο καιρό συμβαίνει με την παραβίαση των προσωπικών δεδομένων.

Συγκεκριμένα, έρευνες δείχνουν ότι το 4% των εφήβων ηλικίας 12-17 ετών παραδέχονται ότι έστειλαν σεξουαλικά μηνύματα στα οποία απεικονίζονται γυμνοί/ές ή ημίγυμνοι/ες σε άλλους χρήστες μέσω μηνυμάτων κειμένου, ενώ το 15% των εφήβων παραδέχεται ότι έχει λάβει τέτοιο υλικό.

Πρόκειται για το λεγόμενο sexting, για την ανταλλαγή, δηλαδή, φωτογραφιών και μηνυμάτων με κυρίως σεξουαλικό περιεχόμενο με την χρήση εφαρμογών από κινητό τηλέφωνο ή από άλλες ηλεκτρονικές συσκευές.

Ωστόσο, η ανταλλαγή αυτών των μηνυμάτων κάποιες φορές γίνεται χωρίς τη συγκατάθεση του ατόμου που απεικονίζεται. Σε αυτήν την περίπτωση ο/η εικονιζόμενος/η πέφτει θύμα προσβολής της ιδιωτικής του ζωής.

Τι είναι όμως αυτά τα προσωπικά δεδομένα; Τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα είναι πληροφορίες που αφορούν ένα άτομο.

Μπορεί να περιέχουν “ευαίσθητες” πληροφορίες ή “ μη ευαίσθητες” πληροφορίες. Αυτές οι πληροφορίες καθίστανται προσωπικές όταν συνδεθούν, άμεσα ή έμμεσα, με το συγκεκριμένο πρόσωπο. Πρόκειται, λοιπόν, για διαφορετικές πληροφορίες οι οποίες, εάν συγκεντρωθούν όλες μαζί, μπορούν να οδηγήσουν στην ταυτοποίηση ενός συγκεκριμένου ατόμου.

Αυτές οι πληροφορίες χαρακτηρίζουν, επομένως, την υπόσταση του ατόμου, τόσο τη βιολογική, φυσική, ψυχική, όσο και την κοινωνική, πολιτική, οικονομική και πολιτιστική.

Μία φωτογραφία που απεικονίζει κάποιο γυμνό άτομο μπορεί να θεωρηθεί ως ευαίσθητη πληροφορία όταν αφορά τη σεξουαλική ζωή αυτού του ατόμου ή φανερώνει τον σεξουαλικό του προσανατολισμό.

Πώς, όμως, μπορεί η διακίνηση των προσωπικών δεδομένων να οδηγήσει σε σεξουαλική εκμετάλλευση; Από τη στιγμή που μια φωτογραφία ‘εμφανίζεται’ στον διαδικτυακό χώρο, δύσκολα μπορεί να ελεγχθεί η κυκλοφορία της. Τις περισσότερες φορές αυτές οι φωτογραφίες αποστέλλονται στα πλαίσια μίας σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ του αποστολέα και του παραλήπτη.

Μέχρι εδώ δεν δημιουργείται κάποιο πρόβλημα. Τα προβλήματα προκύπτουν όταν κλονίζεται αυτή η σχέση ή όταν δημιουργείται υπό ψευδή στοιχεία.

Η διακίνηση αυτού του υλικού σε δεύτερο επίπεδο προώθησης χωρίς την συναίνεση του εικονιζόμενου, και πολλές φορές εν αγνοία του, σε άλλους χρήστες, συνιστά προσβολή της ιδιωτικότητάς του και προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειάς του, όταν γίνεται με σκοπό την τέλεση ασελγών πράξεων, αλλά και διακίνηση πορνογραφικού υλικού.   

Πριν δύο χρόνια περίπου η 22χρονη Λίνα αυτοκτόνησε, πέφτοντας από τον ένατο όροφο της φοιτητικής εστίας στην Θεσσαλονίκη.

Εισαγγελική έρευνα έχει διαταχθεί προκειμένου να γίνει  ηλεκτρονική αναζήτηση των ιχνών τυχόν εγκληματικής συμπεριφοράς για τήρηση, αποθήκευση, επεξεργασία προσωπικών δεδομένων, απειλών μέσω διαδικτύου για πράξη ή ανοχή, και ένωσης προσώπων για διάπραξη κακουργήματος, καθώς φαίνεται ότι η κοπέλα δεχόταν απειλές ότι θα δημοσιευθούν προσωπικές της φωτογραφίες στο διαδίκτυο.

Με τον Νέο Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατοχυρώνεται το δικαίωμα στη λήθη, το δικαίωμα ενημέρωσης και πρόσβασης στα δεδομένα, το δικαίωμα διόρθωσης και το δικαίωμα εναντίωσης στην επεξεργασία αυτών.

Η ελληνική νομοθεσία και νομολογία παρέχει υψηλά εχέγγυα προστασίας. Μένει μόνο να γίνουν αντιληπτά και από εμάς.

*Εάν αντιμετωπίζεις προβλήματα στο διαδίκτυο και είσαι κάτω των 18 ετών, κάλεσε το 2106007686. Εμπιστεύσου την γραμμή βοηθείας του Εθνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου.

του Λευτέρη Χελιουδάκη

Στις 4 Δεκεμβρίου 2018, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) έκρινε ομόφωνα με την Απόφασή του στην Υπόθεση Magyar Jeti Zrt κατά Ουγγαρίας ότι η απαγόρευση χρήσης υπερσυνδέσμων που οδηγούν σε δυσφημιστικό περιεχόμενο μπορεί να αποτελεί παραβίαση του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης.

Σύμφωνα με τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης, η αιτούσα εταιρία (444.hu) η οποία διατηρεί ειδησεογραφικό ιστότοπο, είχε κριθεί ένοχη από τα εθνικά δικαστήρια της Ουγγαρίας για διάθεση δυσφημιστικού υλικού. H αιτία ήταν ότι είχε αναρτήσει σε άρθρο που φιλοξενούσε έναν υπερσυνδέσμο που οδηγούσε σε συνέντευξη στο YouTube, η οποία αργότερα κρίθηκε ότι περιείχε δυσφημιστικό περιεχόμενο.

Συγκεκριμένα, μία ομάδα χούλιγκανς ενώ ήταν καθοδόν για να παρακολουθήσει ένα παιχνίδι ποδοσφαίρου είχε σταθμεύσει με το λεωφορείο που την μετέφερε έξω από ένα σχολείο. Το σχολείο απαρτιζόταν στην πλειοψηφία του από Ρομά μαθητές, και οι χούλιγκανς ξεκίνησαν να φωνάζουν ρατσιστικά συνθήματα κατά των παιδιών, να εκσφενδονίζουν μπουκάλια μπύρας προς το μέρος τους, ενώ ένας εξ αυτών ούρησε μπροστά από το σχολείο. Η καθηγήτρια των παιδιών κάλεσε την αστυνομία και οι χούλιγκανς έφυγαν μόνο αφού η αστυνομία κατέφθασε στο σημείο.

Την ίδια ημέρα ο αρχηγός της τοπικής κοινότητας των Ρομά έδωσε μία συνέντευξη για το περιστατικό λέγοντας οτι οι εν λόγω χούλιγκανς ήταν μέλη της ακροδεξιάς ουγγρικής πολιτικής παράταξης «Jobbik». Η εν λόγω συνέντευξη αναρτήθηκε στο YouTube. Την ακριβώς επόμενη ημέρα η 444.hu δημοσίευσε ένα άρθρο στην ιστοσελίδα της για το περισταστικό τοποθετώντας σε αυτό έναν υπερσύνδεσμο που οδηγούσε στην εν λόγω συνέντευξη.

Με την απόφασή του, το ΕΔΔΑ υπογράμμισε τη σημασία των υπερσυνδέσμων για την ομαλή λειτουργία του Διαδικτύου και διέκρινε τους υπερσυνδέσμους από τις παραδοσιακές δημοσιεύσεις, καθώς οι μεν κατευθύνουν το κοινό σε διαθέσιμο υλικό, ενώ οι δε παρέχουν υλικό στο κοινό.

Επίσης, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο ουγγρικός νόμος περί αντικειμενικής ευθύνης για τη διάδοση δυσφημιστικού υλικού είχε αποκλείσει τη δυνατότητα οποιασδήποτε ουσιαστικής εκτίμησης του δικαιώματος της αιτούσας εταιρείας στην ελευθερία έκφρασης. Επομένως, τα εθνικά δικαστήρια θα έπρεπε να έχουν εξετάσει τη παρούσα υπόθεση με μεγαλύτερη προσοχή, καθώς οι εν λόγω διατάξεις θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τη ροή πληροφοριών στο Διαδίκτυο, αποτρέποντας τη χρήση υπερσυνδέσμων από δημιουργούς και εκδότες.

Ακόμη, το ΕΔΔΑ υπενθύμισε ότι, για τους δημοσιογράφους, η προστασία του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης του άρθρου 10 εξαρτάται από την αρχή της καλής πίστης και την ακρίβεια των πραγματικών στοιχείων, ώστε να παρέχονται “αξιόπιστες και ακριβείς” πληροφορίες σύμφωνα με τη δεοντολογία της δημοσιογραφίας. Επομένως, η προστασία που παρέχει το εν λόγω δικαίωμα δεν καλύπτει την περίπτωση της διάδοσης ψευδών ειδήσεων.

Τέλος, το ΕΔΔΑ υπογράμμισε ότι όταν διακυβεύονται δικαιώματα τρίτων, είναι απαραίτητο να επιτευχθεί μία δίκαιη ισορροπία μεταξύ της ελευθερίας της έκφρασης του άρθρου 10 και του σεβασμού της ιδιωτικής ζωής σύμφωνα με το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Περισσότερες πληροφορίες για την υπόθεση μπορείς να βρεις και στην ιστοσελίδα Τhe IPKat.