Σήμερα, 15 Μαΐου 2019,  η European Digital Rights (EDRi) μαζί με άλλες 45 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, ακαδημαϊκούς και ιδιωτικούς φορείς από 15 διαφορετικά κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Homo Digitalis, απέστειλαν ανοιχτή επιστολή προς τους Ευρωπαίους νομοθέτες, ενημερώνοντάς τους για τους κινδύνους που επιφέρει η ευρεία χρήση της τεχνολογίας ελέγχου πακέτων σε βάθος (deep packet inspection).

Η εν λόγω τεχνολογία έχει σημαντικές δυνατότητες παρείσφρησης στην ιδιωτικότητα των χρηστών, ωστόσο οι εταιρίες παροχής κινητής τηλεφωνίας συνεχίζουν να την χρησιμοποιούν για να ερευνούν το περιεχόμενο των επικοινωνιών μας και να συλλέγουν πληροφορίες όπως π.χ. τις εφαρμογές που χρησιμοποιούμε και το υλικό που βλέπουμε στο διαδίκτυο. Με την εξάπλωση της εφαρμογής του μηδενικού συντελεστή σε σχεδόν όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ (πλην δύο) οι εταιρίες χρησιμοποιούν την εν λόγω τεχνολογία προκειμένου να παρέχουν πακέτα που δίνουν πρόσβαση σε συγκεκριμένες μόνο υπηρεσίες και παρόχους υπηρεσιών (π.χ. πακέτα μόνο για χρήση του διαδικτύου για συγκεκριμένες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης κ.ο.κ.).

Μπορείτε να μάθετε περισσότερα για την επιστολή στο σχετικό άρθρο της EDRi και να δείτε το πλήρες κείμενο αυτής εδώ.

Σήμερα η Homo Digitalis, ανταποκρινόμενη στην πρόσκληση της Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού, υπέβαλλε έκθεση σχετικά με τα δικαιώματα του παιδιού στο ψηφιακό περιβάλλον.

Η έκθεση θα χρησιμοποιηθει από την Επιτροπή κατά την έκδοση του Γενικού Σχολίου αναφορικά με τα δικαιώματα του παιδιού στο ψηφιακό περιβάλλον.

Μπορείτε να διαβάσετε την έκθεση στα αγγλικά εδώ.

Την Τρίτη 26 Φεβρουαρίου 2019 η Homo Digitalis, σε συνέχεια της συνάντησης που είχε με την Ειδική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τα Προσωπικά Δεδομένα, κατέθεσε υπόμνημα με τις προτάσεις της στην Επιτροπή.

Η Homo Digitalis επιχειρηματολόγησε υπέρ της υιοθέτησης διατάξεων στο Σχέδιο Νόμου για τα Προσωπικά Δεδομένα που δίνουν τη δυνατότητα στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών να υποστηρίξουν τα δικαιώματα των πολιτών χωρίς ανάθεση από τους πολίτες, σύμφωνα με το άρθρο 80, παράγραφος 2 του GDPR.

Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο το υπόμνημα εδώ.

Στις 05.11, η Η Ηomo Digitalis κατέθεσε Αναφορά στην Βουλή των Ελλήνων (Αρ.Πρωτ: 4661) σχετικά με τη χρήση του συστήματος «IBORDERCTRL» στα ελληνικά σύνορα, θέτοντας συγκεκριμένες ερωτήσεις προς τον αρμόδιο Υπουργό.

Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και την επίσημη ιστοσελίδα του IBORDERCTRL για την πιλοτική εφαρμογή του στην Ελλάδα το εν λόγω σύστημα έχει χρηματοδοτηθεί από το πρόγραμμα Η2020 με το ποσό των 4.501.877 ευρώ και θα χρησιμοποιηθεί κατά μήκος των ελληνικών συνόρων με την Αλβανία, την Βουλγαρία, το FYROM, και την Τουρκία σε πεζούς, σε λεωφορεία, σε αυτοκίνητα, σε επιβάτες τραίνων, και σε εμπορευματικούς συρμούς που διασχίζουν τα σύνορα αυτά.

Για τις πρώτες τρεις κατηγορίες υπεύθυνος για την εφαρμογή του πιλοτικού προγράμματος θα είναι το νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου ΚΕ.ΜΕ.Α το οποίο εποπτεύεται από τον Υπουργό Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, ενώ για τις υπόλοιπες δύο κατηγορίες υπεύθυνος για την εφαρμογή του πιλοτικού προγράμματος θα είναι το ΚΕ.ΜΕ.Α σε συνεργασία με τη ΤΡΑΙΝΟΣΕ Α.Ε, πλέον ανώνυμη εταιρεία η οποία ανήκει 100% στον ιταλικό όμιλο Ferrovie dello Stato Italiane Group (FSI).

Το σύστημα IBORDERCTRL παρουσιάζεται ως ένα σύστημα που έχει τη δυνατότητα να ανιχνεύει ψευδείς δηλώσεις των ταξιδιωτών βασιζόμενο σε εκφράσεις των προσώπων τους (!). Ωστόσο τα δέκα έγγραφα που αποτελούν αξιολογήσεις των τεχνικών προδιαγραφών του εν λόγω συστήματος (ήτοι, Requirement Analysis Report, Reference Architecture and components specifications, Data Collection Devices – specification, First version of all technological tools and subsystems, Second version of all technological tools and subsystems for integration, First version of the iBorderCtrl software platform, Second version of the iBorderCtrl software platform, Integration Plan, Early version of the integrated prototype και Experimental Design for Pilot Deployment and Evaluation) παραμένουν εμπιστευτικά.

Επομένως δεν υπάρχει δυνατότητα να ελεγχθεί από επιστημονικούς φορείς η ορθότητα των ισχυρισμών των φορέων που ανέπτυξαν το σύστημα IBORDERCTRL. Άρα, η αξιοπιστία του και η εγκυρότητά του δεν μπορεί να αποδειχθεί.

Επιπλέον, εμπιστευτικές παραμένουν και όλες οι μελέτες σχετικά με την πρόοδο και την έρευνα που έλαβε χώρα κατά την ανάπτυξη του συστήματος (ήτοι, Periodic Progress Report, Annual Report, Periodic Progress Report 2, Annual Report 2 ), καθιστώντας αδύνατο και πάλι τον έλεγχο των τεχνικών προδιαγραφών του συστήματος αυτού.

Τέλος, όλες οι μελέτες και τα σχετικά έγγραφα της νομικής και ηθικής αξιολόγησης του εν λόγω συστήματος (ήτοι, Ethics advisor’s first report, Ethics of profiling, the risk of stigmatization of individuals and mitigation plan, Ethics Advisor, EU wide legal and ethical review report ) παραμένουν επίσης εμπιστευτικά (!). Επομένως και πάλι είναι αδύνατο να ελεγχθεί εάν το συγκεκριμένο σύστημα είναι συμβατό με την νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Συγκεκριμένα, δεν μπορεί να ελεγχθεί εάν υπάρχει ειδική ενημέρωση του υποκειμένου των δεδομένων σχετικά με το δικαίωμα εξασφάλισης ανθρώπινης παρέμβασης, το δικαίωμα διατύπωσης της άποψής του, το δικαίωμα να απαιτήσει αιτιολόγηση της απόφασης που ελήφθη κατόπιν της εν λόγω αξιολόγησης από το σύστημα IBORDERCTRL και το δικαίωμα αμφισβήτησης της απόφασης αυτής.

Επίσης, εξαιτίας του εμπιστευτικού χαρακτήρα των νομικών και ηθικών μελετών αξιολόγησης, δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι το σύστημα IBORDERCTRL δεν καταλήγει στις αποφάσεις του με βάση δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία είναι εκ φύσεως ιδιαίτερα ευαίσθητα σε σχέση με τα θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες σύμφωνα με τα Άρθρα 10 και 11 της Οδηγίας 2016/680 και τους όρους που προβλέπονται στα άρθρα 21 και 52 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οπότε ο Ευρωπαίος πολίτης χρηματοδότησε με €4.501.877, μέσω του προγράμματος Η2020, το εν λόγω σύστημα, αλλά δεν έχει καμία πρόσβαση ούτε στις τεχνικές προδιαγραφές του για να ελέγξει την εγκυρότητά του συστήματος, αλλά και ούτε στις νομικές μελέτες για να διαπιστώσει τη νομιμότητα της εφαρμογής του (!). 

Αντιθέτως, σύμφωνα και πάλι με την επίσημη ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι φορείς που συμμετέχουν ενδέχεται να καρπωθούν στο μέλλον εξαιτίας της «τεχνογνωσίας» που αποκόμισαν και της αναπτυσσόμενης αγοράς στον τομέα της ασφάλειας των συνόρων το ποσό των 118 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Μπορείς να δεις ένα απλό αντίγραφο από το πλήρες κείμενο της αναφοράς  και τις ερωτήσεις προς τον αρμόδιο Υπουργό εδώ.

Καλούμε τις Ελληνίδες και τους Έλληνες Βουλευτές να υιοθετήσουν την αναφορά αυτή.

Στις 23.10.2018 και στο πλάισιο των διαπραγματεύσεων για την αναδιαμόρφωση της κρατούσας νομοθεσίας (Οδηγία 2002/58/ΕΚ) αναφορικά με την επεξεργασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα και την προστασία της ιδιωτικής ζωής στον τοµέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, η Homo Digitalis κατέθεσε Αναφορά προς τον κ. Πρόεδρο και τις κυρίες και κύριους Αντιπροέδρους της Βουλής των Ελλήνων, θέτοντας συγκεκριμένα ερωτήματα προς τον Αρμόδιο Υπουργό.

Οι ερωτήσεις όπως αυτές κατατέθηκαν με την Αναφορά είναι οι ακόλουθες:

1. Δεδομένης της βαρύνουσας σημασίας που έχουν οι αρχές της «προστασίας της ιδιωτικής ζωής ήδη από τον σχεδιασμό» και της «προστασίας της ιδιωτικής ζωής εκ κατασκευής» για την διασφάλιση της ακεραιότητας και της εμπιστευτικότητας των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, υποστηρίζει η Ελληνική Κυβέρνηση την υιοθέτηση των εν λόγω αρχών στο κείμενο του προτεινόμενου Ευρωπαϊκού Κανονισμού για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες;
2. Δεδομένων των σημαντικών αποφάσεων που έλαβε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά με τη διατήρηση δεδομένων που παράγονται ή υποβάλλονται σε επεξεργασία σε συνάρτηση με την παροχή διαθεσίμων στο κοινό υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών (ΔΕΕ, Συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-293/12 και C-594/12, Digital Rights Ireland και άλλοι, 8 Απριλίου 2014, και ΔΕΕ, Συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-203/15 και C-698/15, Tele2 Sverige AB κατά Post- och telestyrelsen και Υπουργός Εσωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου κατά Tom Watson και άλλων, 21 Δεκεμβρίου 2016), εγγυάται η Ελληνική Κυβέρνηση ότι θα αντιτεθεί σε οποιαδήποτε πρόταση αναδιαμόρφωσης του κειμένου του προτεινόμενου Ευρωπαϊκού Κανονισμού, η οποία θα αποκλίνει από τις αποφάσεις αυτές;
3. Δεδομένης της ανάγκης ύπαρξης ενός ενιαίου νομοθετικού πλαισίου το οποίο θα ρυθμίζει με σαφήνεια την επεξεργασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα και την προστασία της ιδιωτικής ζωής στον τοµέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, θεωρεί η Ελληνική Κυβέρνηση ότι η δημιουργία δύο διαφορετικών και αντιπαρατιθέμενων νομοθετικών πλαισίων για επικοινωνίες, ήτοι ενός πρώτου, το οποίο θα ρυθμίζει επικοινωνίες υπό καθεστώς διαβίβασης, και ενός δεύτερου, το οποίο θα ρυθμίζει επικοινωνίες αποθηκευμένες στις εγκαταστάσεις των παρόχων υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών, αποτελεί ορθή προσέγγιση των νομικών ζητημάτων που ανακύπτουν;
4. Τέλος, δεδομένης της ανάγκης ύπαρξης ειδικού νομικού καθεστώτος που θα ενισχύει τις διατάξεις του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και θα παρέχει αυξημένη προστασία αναφορικά με την επεξεργασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα και την προστασία της ιδιωτικής ζωής στον τοµέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, εγγυάται η Ελληνική Κυβέρνηση ότι θα υποστηρίξει την ταχεία οριστικοποίηση του προς διαπραγμάτευση κειμένου του προτεινόμενου Ευρωπαϊκού Κανονισμού για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες;

Η Homo Digitalis καλεί τις Ελληνίδες και τους Έλληνες Βουλευτές να υιοθετήσουν την αναφορά αυτή.

Την ίδια ημερά κατατέθηκε και σχετική επιστολή στον Υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κ. Μιχάλη Καλογήρου.

Μπορείς να δεις το πλήρες κείμενο της αναφοράς εδώ.

Δημοσιεύτηκε η Έκθεση του Ύπατου Αρμοστή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα σχετικά με το δικαίωμα στο σεβασμό της προσωπικής και οικογενειακής ζωής στην ψηφιακή εποχή. Η έκθεση θα παρουσιαστεί στα πλαίσια της 39^ης συνεδρίασης του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, η οποία θα διεξαχθεί στη Γενεύη στο διάστημα 10-28 Σεπτεμβρίου 2018.

Η Homo Digitalis, αναποκρινόμενη στο ανοιχτό κάλεσμα του Ύπατου Αρμοστή για συνεισφορά στη σύνταξη της έκθεσης από ενδιαφερόμενους, υπέβαλλε την έκθεσή της.

Στο Κεφάλαιο Ένα της παρούσας έκθεσης, η Homo Digitalis επικεντρώνεται στην κρυπτογράφηση και την ανωνυμία ως στοιχεία που ενισχύουν τo σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της έκφρασης και της γνώμης. Στο Κεφάλαιο Δύο, η Homo Digitalis εξετάζει το κανονιστικό πλαίσιο στην Ελλάδα, το οποίο ρυθμίζει την αποθήκευση των μεταδεδομένων (metadata) των ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Τέλος, στο τελευταίο κεφάλαιο της έκθεσης, η Homo Digitalis διατυπώνει τις προτάσεις της σχετικά με την προώθηση και την προστασία των δικαιωμάτων που αναλύονται στα δύο κύρια κεφάλαια.

Η έκθεση του Ύπατου Αρμοστή είναι διαθέσιμη στα αγγλικά εδώ.

Η έκθεση της Homo Digitalis έχει αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα του Ύπατου Αρμοστή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και είναι διαθέσιμη εδώ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι εκθέσεις υποβλήθηκαν από ελληνικής πλευράς και από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, το Υπουργείο Εσωτερικών και το Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Μέσων Ενημέρωσης.

Ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (European Union Agency for Fundamental Rights, FRA) δημοσίευσε τον Οκτώβριο του 2017 τη δεύτερη έκθεσή του σχετικά με την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων στο πλαίσιο της παρακολούθησης από εθνικές υπηρεσίες πληροφοριών. Ο τίτλος αυτής στα ελληνικά είναι :

«Παρακολούθηση από τις υπηρεσίες πληροφοριών: εγγυήσεις και μέσα έννομης προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση – Τόμος ΙΙ».

Για όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με το έργο του, ο FRA ιδρύθηκε με αποστολή την παροχή ανεξάρτητης και τεκμηριωμένης συνδρομής και συμβουλών εμπειρογνωμόνων σχετικά με τα θεμελιώδη δικαιώματα στα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ. Πρόκειται για έναν ανεξάρτητο οργανισμό της ΕΕ που χρηματοδοτείται από τον προϋπολογισμό της Ένωσης.

Ενόψει των εντεινόμενων απειλών της τρομοκρατίας, των επιθέσεων στον κυβερνοχώρο και των εξελιγμένων διασυνοριακών εγκληματικών δικτύων, το έργο των υπηρεσιών πληροφοριών έχει αποκτήσει πιο επείγοντα, σύνθετο και διεθνή χαρακτήρα, και μπορεί να επέμβει σε μεγάλο βαθμό στα θεμελιώδη δικαιώματα.

Η έκθεση του Οκτωβρίου 2017 είναι η δεύτερη έκθεση που δημοσιεύει ο FRA κατόπιν του αιτήματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για ενδελεχή έρευνα των επιπτώσεων της παρακολούθησης στα θεμελιώδη δικαιώματα. Αποτελεί συνέχεια της πρώτης έκθεσης του FRA, η οποία είχε δημοσιευθεί το 2015 εξετάζοντας τα νομικά πλαίσια στον τομέα της παρακολούθησης στα 28 κράτη μέλη της ΕΕ και αναλύοντας νόμους και συναφή πρότυπα στον τομέα των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Κατά αυτόν τον τρόπο, η πρώτη έκθεση του FRA παρουσίαζε μια συγκριτική ανάλυση του νομικού πλαισίου στον τομέα της παρακολούθησης σε ολόκληρη την ΕΕ. Η ελληνική περίληψη της πρώτης έκθεσης είναι διαθέσιμη εδώ.

Η δεύτερη έκθεση αποτελεί μια επικαιροποιημένη έκδοση της νομικής ανάλυσης του 2015, η οποία επιπροσθέτως πλαισιώνεται από εκτεταμένες συνεντεύξεις με διάφορους εμπειρογνώμονες επιλεγμένων κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης περιλαμβάνει 16 γνώμες του FRA οι οποίες βασίζονται στα κύρια ευρήματα της έκθεσης.

Σήμερα λοιπόν, η ελληνική μετάφραση της περίληψης της δεύτερης έκθεσης δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του FRA και είναι διαθέσιμη για τους αναγνώστες εδώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ελληνική εκδοχή της περίληψης αποτελεί μία από τις πρώτες διαθέσιμες μεταφράσεις σε επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

1. Η Homo Digitalis θα ήθελε να ευχαριστήσει το Γρaφείο του Ύπατου Αρμοστή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα για τη δυνατότητα να συνεισφέρει στο έργο του σχετικά με το δικαίωμα στην προσωπική ζωή στην ψηφιακή εποχή. Η Homo Digitalis είναι μία Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση, με έδρα την Αθήνα, με σκοπό την προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών στο ψηφιακό περιβάλλον.
2. Στο Κεφάλαιο Ένα της παρούσας έκθεσης, η Homo Digitalis επικεντρώνεται στην κρυπτογράφηση και την ανωνυμία ως στοιχεία που ενισχύουν τo σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της έκφρασης και της γνώμης. Στο Κεφάλαιο Δύο, η Homo Digitalis εξετάζει το κανονιστικό πλαίσιο στην Ελλάδα, το οποίο ρυθμίζει την αποθήκευση των μεταδεδομένων (metadata) των ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Τέλος, στο τελευταίο κεφάλαιο της έκθεσης, η Homo Digitalis διατυπώνει τις προτάσεις της σχετικά με την προώθηση και την προστασία των δικαιωμάτων που αναλύονται στα δύο κύρια κεφάλαια.