Συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης χρησιμοποιούνται σε διάφορα μέρη του κόσμου για να καταρτίσουν αυτοματοποιημένα προφίλ ανθρώπων και να προβλέψουν τη πιθανότητα εγκληματικής συμπεριφοράς, οδηγώντας στην υπέρμετρη παρακολούθηση συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων, σε λανθασμένες αποφάσεις υπεραστυνόμευσης συγκεκριμένων περιοχών, και σε παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών.

Για τους λόγους αυτούς μαζί με την EDRi, τη Fair Trials και περισσότερες από 40 άλλες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών καλούμε την ΕΕ να απαγορεύσει τη χρήση συστημάτων αυτοματοποιημένης πρόβλεψης ρίσκου και κατάρτισης προφίλ στους τομείς της ποινικής δικαιοσύνης και της αστυνόμευσης στις διατάξεις της προτεινόμενης Ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την Τεχνητή Νοημοσύνη!

Οι προβλέψεις των εν λόγω συστημάτων είναι αφερέγγυες και μη επιστημονικά τεκμηριωμένες και δεν θα πρέπει πότε να χρησιμοποιούνται για να ενημερώνουν αποφάσεις της ποινικής δικαιοσύνης και των αστυνομικών αρχών!

Διάβασε την κοινή μας δήλωση εδώ.

Οι οργανώσεις Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, HIAS Ελλάδος, και Homo Digitalis και η Λέκτορας του Queen Mary University of London Δρ. Νιόβη Βάβουλα  κατέθεσαν ενώπιον του Προέδρου της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ), κ. Κωνσταντίνο Μενουδάκο στις 18.2.2022 αίτημα για την άσκηση των εξουσιών έρευνας και την έκδοση σχετικής Γνωμοδότησης από την ΑΠΔΠΧ επί της της προμήθειας και εγκατάστασης των συστημάτων ΥΠΕΡΙΩΝ και ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ στις δομές υποδοχής και φιλοξενίας αιτούντων άσυλο (αριθμ. πρωτ. 2515/18.02.2022).

Συγκεκριμένα, όπως περιγράφεται και στην σχετική ιστοσελίδα του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης για τον τομέα της μετανάστευσης και του ασύλου, όπως και στο ετήσιο σχέδιο δράσης του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου:

-Το σύστημα ΥΠΕΡΙΩΝ θα αποτελέσει το σύστημα διαχείρισης αιτούντων άσυλο, αναφορικά με όλες τις ανάγκες της Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης. Θα περιλαμβάνει αναλυτική καταγραφή των στοιχείων των αιτούντων άσυλο και θα διαλειτουργεί με το σύστημα ΑΛΚΥΟΝΗ ΙΙ αναφορικά με την αίτηση ασύλου. Επιπλέον, θα είναι το βασικό εργαλείο για την λειτουργία των ΚΥΤ, των ΚΕΔΝ και των Δομών Φιλοξενίας καθώς θα έχει την ευθύνη του ελέγχου πρόσβασης (είσοδος – έξοδος μέσω τουρνικέ ασφαλείας, με επίδειξη ατομικής κάρτας μετανάστη, μέλος ΜΚΟ, εργαζόμενου και ταυτόχρονη χρήση αποτυπώματος), της παρακολούθησης παροχών ανά αιτούντα άσυλο με χρήση ατομικής κάρτας (φαγητό, προμήθειες ρουχισμού κλπ) και των μετακινήσεων μεταξύ των ΚΥΤ, των ΚΕΔΝ και των Δομών Φιλοξενίας. Παράλληλα, το έργο περιλαμβάνει τη δημιουργία εφαρμογής κινητού τηλεφώνου που θα παρέχει προσωποποιημένες πληροφορίες στον χρήστη, θα αποτελεί την ηλεκτρονική θυρίδα του αναφορικά με τη διαδικασία αίτησης ασύλου του και θα δίνει τη δυνατότητα στην Υπηρεσία για προσωποποιημένη ενημέρωση. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το σύστημα ΥΠΕΡΙΩΝ παρουσιάζεται από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ως ένα σύστημα που θα ολοκληρωθεί σε μεσοπρόθεσμό χρονικό διάστημα και η κατασκευή – εγκατάστασή του βρίσκεται ήδη υπό εξέλιξη. Ακόμη, ρητή αναφορά στο σύστημα αυτό και στο άρθρο 7(2) του Γενικού Κανονισμού Λειτουργίας Κλειστών Ελεγχόμενων Δομών Νήσων. Επομένως, γίνεται αντιληπτό ότι το σύστημα ΥΠΕΡΙΩΝ θα επεξεργάζεται βιομετρικά και βιογραφικά δεδομένα των αιτούντων άσυλο, όπως επίσης των μελών ΜΚΟ που επισκέπτονται τις σχετικές δομές και των εργαζομένων σε αυτές.

-Το σύστημα ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ θα αποτελέσει ψηφιακό σύστημα διαχείρισης ηλεκτρονικής και φυσικής ασφάλειας περιμετρικά και εντός των εγκαταστάσεων, με χρήση καμερών και αλγορίθμων ανάλυσης συμπεριφοράς (Artificial Intelligence Behavioral Analytics). Περιλαμβάνει κεντρική διαχείριση από την έδρα του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και τις κάτωθι υπηρεσίες: Σηματοδότηση συναγερμών παραβίασης της περιμέτρου με χρήση καμερών και αλγορίθμων ανάλυσης κίνησης, σηματοδότηση συναγερμών έκνομης συμπεριφοράς ατόμων ή ομάδων ατόμων σε χώρους συνάθροισης εσωτερικά της εγκατάστασης και χρήση συστημάτων μη επανδρωμένων αεροσκαφών για την εκτίμηση περιστατικών εντός της εγκατάστασης χωρίς τη μεσολάβηση ανθρώπινου παράγοντα, μεταξύ λοιπών λειτουργειών. Σημειώνεται ότι το σύστημα ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ παρουσιάζεται από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ως ένα σύστημα που θα ολοκληρωθεί σε μεσοπρόθεσμό χρονικό διάστημα και η κατασκευή – εγκατάστασή του είναι προγραμματισμένη. Επομένως, γίνεται αντιληπτό ότι το σύστημα ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ πλαισιώνεται από τη χρήση ιδιαίτερα παρεμβατικών τεχνολογιών για την προστασία της ιδιωτικής ζωής, των προσωπικών δεδομένων καθώς και άλλων δικαιωμάτων όπως αλγόριθμοι ανάλυσης συμπεριφοράς και κίνησης, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και κλειστό κύκλωμα καμερών παρακολούθησης.

Αξίζει να σημειωθεί , ότι η Homo Digitalis υπέβαλε στις 13 Οκτωβρίου του 2021 αίτημα για παροχή πληροφοριών σχετικά με τα συστήματα ΥΠΕΡΙΩΝ και ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ ενώπιον του Γενικού Γραμματέα Αιτούντων Άσυλο του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, κ.  Λογοθέτη, στο οποίο δεν έλαβε καμία απάντηση από τους αρμόδιους φορείς, ενώ έχει παρέλθει και η σχετική προθεσμία.

Με βάση όλα τα ανωτέρω γίνεται αντιληπτό ότι υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο η εγκατάσταση των συστημάτων ΥΠΕΡΙΩΝ και ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ να παραβιάσει τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων και τις διατάξεις του Ν.4624/2019, ενώ επίσης απορρέει σημαντικός κίνδυνος η εγκατάσταση των εν λόγω συστημάτων χωρίς την κατάρτιση της αναγκαίας Εκτίμησης Αντικτύπου σχετικά με την Προστασία των Δεδομένων να προκαλέσει σοβαρή παραβίαση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των υποκειμένων των δεδομένων που φιλοξενούνται, επισκέπτονται ή εργάζονται στις δομές αυτές. Τέλος, η πιθανή δημιουργία βάσεων δεδομένων (συμπεριλαμβανομένων βιομετρικών δεδομένων και άλλων ειδικών κατηγοριών δεδομένων) που θα επικουρούν τη λειτουργία των συστημάτων αυτών δεν προβλέπεται από κάποιον εθνικό κανόνα δικαίου που να παρέχει τις απαραίτητες διασφαλίσεις για τα δικαιώματα των υποκειμένων των δεδομένων, με αποτέλεσμα να εγείρονται σημαντικές προκλήσεις.

Οι οργανώσεις Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, HIAS Ελλάδος, Homo Digitalis και Privacy International και ο  ερευνητής Φοίβος Συμεωνίδης κατέθεσαν ενώπιον του Προέδρου της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ), κ. Κωνσταντίνο Μενουδάκο στις 14.2.2022 αίτημα για την άσκηση των εξουσιών έρευνας και την έκδοση σχετικής Γνωμοδότησης από την ΑΠΔΠΧ επί της προμήθειας από το Λιμενικό Σώμα Λογισμικού Συλλογής δεδομένων από μέσα κοινωνικής δικτύωσης (αριθμ. πρωτ. είναι 2322/15/2/22).

Συγκεκριμένα, όπως ανέδειξε στις 2/2/2022 με ανάρτησή του στο Twitter ο ερευνητής Φοίβος Συμεωνίδης,  στο πλαίσιο του προγράμματος “Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας” (Internal Security Fund – ISF) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το Λιμενικό Σώμα – Ελληνική Ακτοφυλακή του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής έχει αναρτήσει στην Διαύγεια διακήρυξη Ηλεκτρονικού, Ανοικτού, Διεθνούς Διαγωνισμού για την προμήθεια με τίτλο «Αναβάθμιση/συντήρηση computer room της Διεύθυνσης Ασφάλειας και Προστασίας Θαλασσίων Συνόρων (Δ.Α.Π.ΘΑ.Σ.) του Αρχηγείου Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. και ενίσχυση φυσικής και λογικής ασφάλειας» συνολικής εκτιμώμενης αξίας σύμβασης επτακοσίων τριάντα χιλιάδων ευρώ #730.000,00€# (συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α. και λοιπών κρατήσεων).

Ένα από τα παραδοτέα που περιγράφονται στη συγκεκριμένη διακήρυξη (βλέπετε σελίδα 34 επόμ.) είναι η προμήθεια Λογισμικού Συλλογής δεδομένων από μέσα κοινωνικής δικτύωσης (στο εξής Λογισμικό). Όπως αναφέρει ρητά το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής στην εν λόγω διακήρυξη το Λογισμικό θα πρέπει να υποστηρίζει τα κοινωνικά δίκτυα Facebook, Twitter, VK, Xing, Instagram, και Telegram, ενώ κάποια από τα αναγκαία χαρακτηριστικά του όπως περιγράφονται είναι:

• • Η Δημιουργία διαγράμματος (visualization) πολλαπλών συσχετίσεων (φίλοι, σχόλια, αναρτήσεις, likes και followers).
  • Ο προσδιορισμός των αναγνωριστικών στοιχείων των χρηστών συμπεριλαμβανομένων και των αναζητήσεων τους, και
  • Η Προσομοίωσης ανθρώπινης δραστηριότητας για αποφυγή αποκλεισμού του λογαριασμού.

Ειδικότερα για το Facebook, το λογισμικό θα πρέπει να επιτρέπει, μεταξύ άλλων λειτουργιών, την αποθήκευση της δημόσιας λίστας επαφών ενός προφίλ, την αποθήκευση όλων των δημόσιων επαφών 2ου βαθμού, την αποθήκευση των δημόσιων αναρτήσεων του χρονολογίου (συμπεριλαμβανομένων εικόνων, βίντεο, συνδεδεμένων βίντεο Youtube, σχολίων και αντιδράσεων), την αποθήκευση των γκαλερί εικόνων, την αποθήκευση δημοσιοποιημένων πληροφοριών λογαριασμού (εργοδότης, κατοικίες, εκπαίδευση), την αναζήτηση λογαριασμών για συγκεκριμένα προσωπικά χαρακτηριστικά, και την αποθήκευση των χρηστών που αποτελούν μέλη σε ομάδες του Facebook.

Όσον αφορά το Twitter, το Λογισμικό θα πρέπει, μεταξύ άλλων λειτουργιών να επιτρέπει την αποθήκευση του κοινού ακολουθώντας μια λίστα προφίλ, την αποθήκευση όλων των δημόσιων επαφών του 2ου βαθμού (Λίστα ακόλουθων), την αποθήκευση δημόσιων μηνυμάτων (συμπεριλαμβανομένων εικόνων, βίντεο, συνδεδεμένων βίντεο YouTube και likes).

Για το Instagram, το Λιμενικό Σώμα επιδιώκει το Λογισμικό να επιτρέπει, μεταξύ άλλων, την αποθήκευση της λίστα ακολούθων, την αποθήκευση της δημόσιας λίστας που ακολουθεί ένα προφίλ, την αποθήκευση των δημόσιων σχολίων ανά προφίλ κατά χρονική ακολουθία συμπεριλαμβανομένων εικόνων, βίντεο, διασυνδεδεμένων βίντεο Youtube και την αποθήκευση των χρονοδιαγραμμάτων καθώς και τις Ιστορίες Προφίλ.

Τέλος, αναφορικά με το Telegram το λογισμικό πρέπει να επιτρέπει την αποθήκευση των συμμετεχόντων σε ομαδικές συζήτησεις (έως και 10.000 συμμετέχοντες), καθώς και την αποθήκευση του πλήρες περιεχομένου της εκάστοτε ομαδικής συνομιλίας (κείμενο και φωτογραφίες ή άλλο υλικό που έχει διαμοιραστεί σε αυτές).

Επομένως, γίνεται αντιληπτό ότι με το εν λόγω λογισμικό επιδιώκεται η παρακολούθηση ενός απροσδιόριστα μεγάλου αριθμού χρηστών των συγκεκριμένων κοινωνικών δικτύων, και η συλλογή, επεξεργασία και ανάλυση των πληροφοριών τους, χωρίς να αναφέρεται ο σκοπός των πράξεων επεξεργασίας, οι νομικές βάσεις που τις επιτρέπουν καθώς και οποιεσδήποτε άλλες διασφαλίσεις για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, όπως ρητά έχει αναφέρει ο  Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων σε υπόθεση παρόμοιου λογισμικού που διατηρούσε η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO). Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (FRONTEX) είχε αποσύρει το 2019 σχετική προκήρυξη για την προμήθεια αντίστοιχου λογισμικού συλλογής δεδομένων από μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έπειτα από επιτυχημένη δράση της Privacy International.

Άρα, η προμήθεια του συγκεκριμένου λογισμικού θα αποτελέσει ξεκάθαρη πρόκληση για το δικαίωμα στην προστασία των προσωπικών δεδομένων και τον σεβασμό της αρχής της νομιμότητας της επεξεργασίας, την αρχή του περιορισμού του σκοπού της επεξεργασίας και την αρχή της αναλογικότητας (ελαχιστοποίηση δεδομένων), όπως αυτές περιγράφονται στην ενωσιακή και εθνική νομοθεσία, καθώς επίσης και για τα δικαιώματα του σεβασμού της ιδιωτικής ζωής αλλά και της ελευθερίας της έκφρασης.

Επίσης, η δημιουργία ψευδούς λογαριασμού που προσομοιώνει ανθρώπινη δραστηριότητα είναι αντίθετη με τους όρους χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και ανταλλαγής μηνυμάτων που αναφέρονται στην διακήρυξη, ενώ το αρχείο αναζητήσεων τρίτων λογαριασμών αποτελεί άκρως παρεμβατική δραστηριότητα που δεν προκύπτει από τα δεδομένα που είναι διαθέσιμα σε ένα δημόσιο προφίλ (όπως πχ μία δημόσια φωτογραφία προφίλ ή μία ανάρτηση). Φυσικά, άκρως παρεμβατική είναι και η καταγραφή και παρακολούθηση ομαδικών συνομιλιών στο Telegram.

Στις 16 Νοεμβρίου, η Ανεξάρτητη Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (στη συνέχεια η Αρχή), στο πλαίσιο του συνταγματικά κατοχυρωμένου ρόλου της, δημοσίευσε την με αριθ. 50/2021 απόφασή της σχετικά με την εφαρμογή του συστήματος τηλεκπαίδευσης στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση κατά τη διάρκειας της πανδημίας. Στην απόφαση αυτή η Αρχή εξέτασε αυτεπάγγελτα τη συμμόρφωση του Υπουργείου Παιδείας με τις συστάσεις της γνωμοδότησής της με αριθ. 4/2020 και επισήμανε ορισμένες ελλείψεις και παραβιάσεις της νομοθεσίας για τα προσωπικά δεδομένα, για τις οποίες επέπληξε το αρμόδιο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, θέτοντάς του προθεσμία προς συμμόρφωση.

Ειδικότερα, η Αρχή εξέτασε την επικαιροποιημένη Εκτίμηση Αντικτύπου σχετικά με την Προστασία Δεδομένων και διαπίστωσε ελλείψεις σε τομείς όπως: α) ως προς την αναλυτική διερεύνηση της νομιμότητας των σκοπών επεξεργασίας από την πλευρά του Υπουργείου, β) τις παρεχόμενες στα υποκείμενα δεδομένων πληροφορίες για τη λειτουργία του συστήματος, γ) τα εφαρμοζόμενα μέτρα ασφάλειας, δ) την έκφραση γνώμης των υποκειμένων των δεδομένων ή των εκπροσώπων τους για τη σχεδιαζόμενη επεξεργασία, ε) την ορθή αξιολόγηση της διαβίβασης δεδομένων σε χώρες εκτός Ε.Ε.

Απλή ανάγνωση της αναλυτικής απόφασης της Αρχής, έκτασης 46 σελίδων, δείχνει την εξαιρετική μετριοπάθεια στον τόνο που είναι γραμμένη, τον υψηλό βαθμό αυτοσυγκράτησης και τον εν γένει ήπιο χαρακτήρα της, ο οποίος προκύπτει και από την έμφαση που θέτει στον αντικειμενικό χαρακτήρα των επισημάνσεών της. Επίσης η Αρχή προέβη στην έκδοση της απόφασής της σε χρόνο που δεν είναι η τηλεκπαίδευση σε εφαρμογή, ώστε να μην διαταραχθεί η ομαλή λειτουργία της εκπαιδευτικής διδασκαλίας. Δεν απομένει αμφιβολία στον καλόπιστο παρατηρητή ότι ο σκοπός και το πνεύμα της Αρχής είναι η βελτίωση του συστήματος ώστε, αν ο μη γένοιτο, χρειαστεί να επαναλειτουργήσει, να συμβεί αυτό κάτω από βελτιωμένες συνθήκες προστασίας των προσωπικών δεδομένων των χρηστών. Σημειώνεται ότι η επίπληξη στην οποία προχώρησε η Αρχή αποτελεί μία από τις πλέον ήπιες διορθωτικές εξουσίες της, καθώς ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων (GDPR) επιτρέπει την επιβολή πολύ υψηλών διοικητικών προστίμων, τα οποία μπορούν να ανέλθουν σε πολλά εκατομμύρια ευρώ ανά παράβαση.

Η Αρχή προσέφερε στο Υπουργείο μια  ιδανική ευκαιρία να αξιοποιήσει τις διαπιστώσεις της ιδίως όσον αφορά τις παρεχόμενες στα υποκείμενα δεδομένων πληροφορίες, τα εφαρμοζόμενα μέτρα ασφάλειας και την έκφραση γνώμης των υποκειμένων των δεδομένων για την επεξεργασία, ώστε το Υπουργείο να τις εντάξει στην εκπαιδευτική διαδικασία με σκοπό να εμβαθύνει την παιδεία των μαθητών για τα δικαιώματά τους απέναντι στις προκλήσεις της ψηφιακής τεχνολογίας. Με τον τρόπο αυτό το Υπουργείο θα έδινε το καλό παράδειγμα, δείχνοντας ότι η δημόσια εξουσία προσπαθεί πάντα να βελτιώνεται και να βελτιώνει το επίπεδο προστασίας των προσωπικών δεδομένων των χρηστών των υπηρεσιών της.

Δυστυχώς, το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων δεν αξιοποίησε την ευκαιρία αυτή. Εξέδωσε μία ανακοίνωση σε εξαιρετικά έντονο ύφος και το χειρότερο ενέταξε σε αυτήν και την απάντησή του στην Αξιωματική Αντιπολίτευση, αποκαλύπτοντας μια προσπάθεια έμπρακτης αμφισβήτησης της ανεξαρτησίας της Αρχής με σκοπό να την πολιτικοποιήσει. Το ΥΠΑΙΘ υπέπεσε σε σοβαρό θεσμικό ατόπημα και προέβη σε μεγάλη θεσμική απρέπεια εκδηλώνοντας τελείως αδικαιολόγητα ένα πνεύμα αντιδικίας απέναντι στην Αρχή και χρησιμοποιώντας οξύτατες εκφράσεις, όπως: «Λόγω της ξαφνικής αλλαγής πλεύσης εκ μέρους της Αρχής και παράκαμψης του διαρκούς διαλόγου της με το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων», «ουδέποτε επισημάνθηκαν αποκλίσεις από τους κανόνες προστασίας προσωπικών δεδομένων, ούτε βεβαίως αναφέρθηκαν τα όσα μόλις επικαλέστηκε για πρώτη φορά η Αρχή για να αιτιολογήσει τη νέα απόφασή της», «ενώ δεν εφαρμόζεται πλέον η τηλεκπαίδευση και τα σχολεία μας έχουν επιστρέψει στην κανονικότητα, συγκαλείται περιέργως έκτακτη συνεδρίαση», «μέχρι σήμερα ουδέποτε επισημάνθηκε από την Αρχή οποιαδήποτε αστοχία σε σχέση με την ενημέρωση η οποία παρασχέθηκε μεσούσης της πανδημίας», «Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων ασφαλώς σέβεται τις Αποφάσεις των Ανεξάρτητων Αρχών. Οι αποφάσεις, όμως, αυτές υπόκεινται σε δικαστική κρίση». Η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου καλεί την Εκτελεστική Εξουσία και ιδίως την Κυβέρνηση και τα Υπουργεία  να μην υπονομεύουν τη θέση και το έργο των Ανεξάρτητων Αρχών και να αποδεχθούν τον συνταγματικό ρόλο των Ανεξάρτητων Αρχών οι οποίες αποτελούν θεματοφύλακες των δικαιωμάτων των πολιτών και βρίσκονται στο πλευρό της κοινωνίας απέναντι στις δημόσιες και ιδιωτικές εξουσίες που απειλούν τα θεμελιώδη δικαιώματα, ιδίως στην ψηφιακή εποχή. Ήδη πολλές από τις Ανεξάρτητες Αρχές αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις καθώς λειτουργούν με περιορισμένους οικονομικούς πόρους και ανθρώπινο δυναμικό. Οι Υπουργοί πρέπει να μάθουν να λογοδοτούν στις Ανεξάρτητες Αρχές και οφείλουν να συνεργάζονται με αυτές, επειδή σε τελευταία ανάλυση οι Ανεξάρτητες Αρχές αντλούν το κύρος του από την διευρυμένη πλειοψηφία της Βουλής που τις έχει επιλέξει και από το κύρος των θεμελιωδών δικαιωμάτων που κατοχυρώνει το Σύνταγμα, η ΕΣΔΑ και η ΕΕ.

Η δημόσια αμφισβήτηση του έργου των συνταγματικά κατοχυρωμένων Ανεξαρτήτων Αρχών από Υπουργούς, με εκφράσεις και τοποθετήσεις που αποτελούν ευθεία μομφή για έλλειμμα ακεραιότητας και ανεξαρτησίας τους, δύναται να πλήξει την αξιοπιστία των Ανεξαρτήτων Αρχών, τα θεμέλια της λειτουργίας τους και εν τέλει την προστατευόμενη εμπιστοσύνη των πολιτών. Τέτοιες ενέργειες αμφισβητούν ευθέως την λαϊκή εντολή για την σύσταση και λειτουργία των συνταγματικά κατοχυρωμένων Ανεξαρτήτων Αρχών και κινούνται στα όρια της δημοκρατικής τάξης, εάν δεν τα ξεπερνούν. Οι Υπουργοί δεν ασκούν ιεραρχικό έλεγχο στις Ανεξάρτητες Αρχές. Καλό είναι να σέβονται τα ελάχιστα εναπομείναντα αντίβαρα της εξουσίας στη χώρα αυτή, για χάρη των πολιτών.

Αντί αυτών των ενεργειών, οι Υπουργοί θα έπρεπε να επιδιώκουν την ενίσχυση των Ανεξάρτητων Αρχών που έχουν μεγαλύτερες ανάγκες με περαιτέρω οικονομικούς πόρους και ανθρώπινο δυναμικό. Μία τέτοια εξέλιξη θα ήταν σαφώς θετικότατη για την ενίσχυση του ελέγχου της εκτελεστικής εξουσίας, με άμεσο αποτέλεσμα την ενίσχυση των θεμελίων του δημοκρατικού μας πολιτεύματος.

Συνυπογράψαμε και αποστείλαμε στον Πρωθυπουργό, την Κυβέρνηση και στο Κοινοβούλιο κοινό υπόμνημα σχετικά με το προς ψήφιση σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών «Οργανώσεις Κοινωνίας Πολιτών, εθελοντική απασχόληση και λοιπές διατάξεις», το οποίο φαίνεται να απέχει από το αίτημα των οργανώσεων για ουσιαστική ρύθμιση και ενδυνάμωση του χώρου. Η μαζική πρωτοβουλία των οργανώσεων δημιουργήθηκε με αφορμή τη δημόσια διαβούλευση του εν λόγω νομοσχεδίου, που έληξε 19/11/2021 συγκεντρώνοντας πάνω από 340 σχόλια. Το σχέδιο νόμου προσπαθεί να θέσει ένα νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο και να ρυθμίσει τις σχέσεις Κράτους – Κοινωνίας των Πολιτών (ΚτΠ) αλλά και να διευθετήσει το πεδίο του εθελοντισμού. Στην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν εκατοντάδες, ίσως και χιλιάδες, Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών (ΚτΠ), άτυπες ομάδες και εθελοντικοί φορείς που έχουν στηρίξει και στηρίζουν διαχρονικά τη χώρα σε ορισμένες από τις πιο εμβληματικές ή/και κρίσιμες στιγμές της.

Η προσέγγιση του νομοσχεδίου φαίνεται να απέχει από το αίτημα των ΟΚοιΠ, μη αξιοποιώντας μια ευκαιρία ουσιαστικής ρύθμισης και ενδυνάμωσης του χώρου.” Τα βασικά σημεία του νομοσχεδίου που προβληματίζουν τις οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών και θεωρούμε ότι χρήζουν αλλαγής και βελτίωσης είναι τα ακόλουθα:

• • Η προσέγγιση του νομοσχεδίου, η οποία δεν διαφαίνεται να ενισχύει ή να υποστηρίζει την ανάπτυξη της ΚτΠ. Αντιθέτως, απουσιάζει πλήρως η διάθεση δημιουργίας ενός πλαισίου εμπιστοσύνης και ουσιαστικής συνεργασίας μεταξύ των ΟΚοιΠ και του κράτους, πολλώ δε μάλλον εν μέσω μιας μακράς περιόδου αλλεπάλληλων κρίσεων, κατά την οποία η ΚτΠ έχει αποδείξει το τεράστιο μέγεθος της κοινωνικής της προσφοράς και έχει καταφανεί η ανάγκη για διατομεακή, πολυεπίπεδη, συνεργατική δράση.
  • Δημιουργείται ένα μη φιλικό περιβάλλον ανάπτυξης για μικρότερες ή νεοσύστατες οργανώσεις.
  • Δεν υπάρχει καμία αναφορά σε υποχρεώσεις του κράτους απέναντι στους φορείς (χρονοδιαγράμματα κ.ά.).
  • Δεν επιλύεται, αλλά αντίθετα ενισχύεται η ήδη περίπλοκη γραφειοκρατία.
  • Εισάγονται/Επιβάλλονται ευρύτατοι περιορισμοί αμιγώς τιμωρητικού χαρακτήρα, αποκλείοντας τις Οργανώσεις της ΚτΠ που μάχονται για την αποϊδρυματοποίηση και επανένταξη των ατόμων στην κοινωνία.
  • Υπάρχουν βασικές ελλείψεις σε προβλέψεις στον πολύ σημαντικό τομέα του εθελοντισμού, αφήνοντας έκθετες οργανώσεις και εθελοντές.

Η κοινή δήλωση συντάχθηκε από ομάδα εργασίας εκπροσώπων δικτύων οργανώσεων, οι οποίοι μετά από συναντήσεις και αφού μελέτησαν προσεκτικά το σχέδιο νόμου σε συνεργασία με ειδικούς συμβούλους, κατέληξαν σε συγκεκριμένες προτάσεις και αλλαγές που κατέθεσαν στην πλατφόρμα Δημόσιας Διαβούλευσης. Στόχος των παρεμβάσεων είναι να διευκολύνουν την εύρυθμη λειτουργία της Κ.τ.Π. και να επιτρέψουν στο τελικό νομοσχέδιο να έχει έναν ρόλο ουσιαστικής ενδυνάμωσης και υποστήριξης των οργανώσεων και των εθελοντών.

Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα εδώ.

Η ομάδα εργασίας του Centre for European Policy Studies – CEPS για την Κυβερνοασφάλεια και την Τεχνητή Νοημοσύνη δημοσίευσε την τελική μελέτη της! Περισσότερες από 100 σελίδες ανάλυσης, που αποτελούν αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς είναι πλέον ελεύθερα διαθέσιμες!

Ευχαριστούμε θερμά τους κύριους συγγραφείς της μελέτης Lorenzo Pupillo,  Stefano Fantin,  Afonso Ferreira και Carolina Polito για την αγαστή συνεργασία από το 2019 έως και σήμερα, καθώς και για τη ρητή αναφορά στη συμβολή της Homo Digitalis στο κεφάλαιο που αφορά τον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής και την διακυβέρνηση δεδομένων.

H Ηοmo Digitalis αποτέλεσε μέλος της ομάδας εργασίας από τον Σεπτέμβριο του 2019 και σε αυτό το διάστημα μας δόθηκε η ευκαιρία να ανταλλάξουμε απόψεις και ιδέες με κορυφαίους φορείς συμμετέχοντας ενεργά σε συναντήσεις, συνέδρια και παρουσιάσεις και προωθώντας την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου στον τομέα δράσης μας.

Εκπρόσωπός μας στην Ομάδα Εργασίας του CEPS για την Κυβερνοασφάλεια και την Τεχνητή Νοημοσύνη ήταν το συνιδρυτικό μας μέλος και γραμματέας του Δ.Σ. μας Λευτέρης Χελιουδάκης.

Μπορείτε να διαβάσετε την μελέτη εδώ.

Σήμερα, 14.05.2020, η Homo Digitalis υπέβαλε τις θέσεις και τις προτάσεις της ενώπιον του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ) στο πλαίσιο της Ανοιχτής Διαβούλευσης του τελευταίου για τη μεταφορά στην εθνική έννομη τάξη της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/790 για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα στην ψηφιακή ενιαία αγορά (Οδηγία CDSM) και την τροποποίηση των Οδηγιών 96/9/ΕΚ και 2001/29/ΕΚ.

Ο στόχος της Οδηγίας είναι να εξασφαλίσει την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων των δικαιούχων και να προσφέρει ένα εναρμονισμένο πλαίσιο για την προστασία των ελευθεριών των χρηστών, ανταποκρινόμενη στις προκλήσεις που προέρχονται από τις τεχνολογικές εξελίξεις. Η ενσωμάτωσή της στο εθνικό δίκαιο θα πρέπει, άρα, να ανταποκρίνεται στην προσπάθεια εξισορρόπησης θεμελιωδών δικαιωμάτων, και στην επίτευξη συνεργασίας μεταξύ των διαδικτυακών παρόχων υπηρεσιών κοινής χρήσης περιεχομένου, και των δικαιούχων.

Με το υπόμνημά της, η Homo Digitalis υποβάλει τις θέσεις και τις προτάσεις της για:

1. 1. Τα άρθρα 3 και 4 της Οδηγίας, τα οποία αφορούν την εξόρυξη κειμένων και δεδομένων για σκοπούς επιστημονικής έρευνας και προβλέπουν τις σχετικές εξαιρέσεις,
   2. Το άρθρο 5 της Οδηγίας, το οποίο σχετίζεται με τη χρήση έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας σε ψηφιακές και διασυνοριακές διδακτικές δραστηριότητες, και
   3. Το άρθρο 17 της Οδηγίας, το οποίο αφορά τη χρήση προστατευόμενου περιεχομένου από παρόχους επιγραμμικών υπηρεσιών ανταλλαγής περιεχομένου.

Η συντακτική ομάδα του υπομνήματος αποτελείται από  τα μέλη μας (κατ’ αλφαβητική σειρά):

Δρ. Γιαννοπούλου Αλεξάνδρα, Γιβροπούλου Αιμιλία, και Στεργίου Φωτεινή

H Homo Digitalis παραμένει στην διάθεση του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας προκειμένου να συζητήσουμε λεπτομερώς τις ως άνω θέσεις και προτάσεις μας.

Τέλος, η Homo Digitalis ευχαριστεί θερμά τις οργανώσεις COMMUNIA και Wikimedia DE για την αγαστή συνεργασία και στήριξη στο πλαίσιο των σχετικών δράσεων μας αναφορικά με τη μεταφορά της Οδηγίας CDSM στην εθνική έννομη τάξη.

Το πλήρες κείμενο του υπομνήματος βρίσκεται διαθέσιμο εδώ.

Σήμερα, 14.05.2020, η Homo Digitalis υπέβαλε υπό τη μορφή υπομνήματος (13 σελ.) τις προτάσεις και τις θέσεις της ενώπιον της Επιτροπής Ανταγωνισμού στο πλαίσιο της κλαδικής έρευνας της τελευταίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο.

Με το υπόμνημά μας τοποθετούμαστε επί τεσσάρων (4) θεμάτων:

1. Τη χρήση αλγορίθμων από ψηφιακούς λιανοπωλητές και πλατφόρμες για σκοπούς διαφήμισης ή τιμολόγησης, συμπεριλαμβανομένης της υλοποίησης συστημάτων εξατομικευμένης τιμολόγησης,
2. Τη σημασία των μαζικών δεδομένων (big data) καταναλωτών για τη λειτουργία ψηφιακών λιανοπωλητών και πλατφορμών, καθώς και του εύρους της χρήσης αυτών στην εμπορική πρακτική,
3. Την εφαρμογή κάθετων περιορισμών σε online συστήματα διανομής, και
4. Τις καταχρηστικές πρακτικές ισχυρών πλατφορμών.

Επίσης, στο τέλος του υπομνήματος υποβάλουμε έξι (6) προτάσεις με σκοπό τη βελτίωση της προστασίας των ψηφιακών δικαιωμάτων των υποκειμένων στη σύγχρονη ψηφιακή αγορά, καθώς επίσης και της ενίσχυσης της συνεργασίας της Επιτροπής Ανταγωνισμού με άλλες εθνικές εποπτικές αρχές και σχετικούς φορείς.

Χαιρετίζουμε την πρωτοβουλία της Επιτροπής Ανταγωνισμού και βρισκόμαστε στη διάθεσή της τόσο στο πλαίσιο της κλαδικής έρευνας για το ηλεκτρονικό εμπόριο, όσο επίσης και άλλων δράσεων της, οι οποίες σχετίζονται με την προστασία των ψηφιακών δικαιωμάτων στη σύγχρονη ψηφιακή αγορά.

Η συντακτική ομάδα του υπομνήματος αποτελείται από  τα μέλη μας (κατ’ αλφαβητική σειρά): Βαμβακά Ελπίδα, Βολικού Αδαμαντία, Βολικού Ειρήνη, Γάκη Διονύση, Κωνσταντίνου Στέργιο και Χελιουδάκης Λευτέρη.

Η εκπόνηση του υπομνήματος έγινε απολύτως με εθελοντική εργασία, χωρίς καμία χρηματοδότηση από ιδιωτικούς ή δημόσιους φορείς. Μπορείς να μας στηρίξεις εδώ.

Το πλήρες κείμενο του υπομνήματος βρίσκεται διαθέσιμο εδώ.

Σήμερα, 13.05.2020, η Homo Digitalis υπέβαλε τις προτάσεις της στην Ειδική Εισηγήτρια του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τις σύγχρονες μορφές ρατσισμού και ξενοφοβίας και τις αντίστοιχες πράξεις μισαλλοδοξίας, κα E. Tendayi Achiume για το θεματικό της Report με θέμα Φυλή, Σύνορα και Ψηφιακές Τεχνολογίες.

Μπορείτε να διαβάσετε το πλήρες κείμενο του υπομνήματός μας εδώ.

Η εκπόνηση του υπομνήματος έγινε απολύτως με εθελοντική εργασία, χωρίς καμία χρηματοδότηση από ιδιωτικούς ή δημόσιους φορείς. Μπορείς να μας στηρίξεις εδώ.

Ευχαριστούμε θερμά την Ειδική Επίτροπο του ΟΗΕ για την αγαστή συνεργασία.