master_admin

Γράφει ο Μάνος Παπαδάκης

Κλείνεις την πόρτα του σπιτιού σου για να πας στην δουλειά και ίσως να πιστεύεις ότι αφήνεις πίσω σου και την ιδιωτικότητά σου. Όμως, ο σεβασμός της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής του κάθε προσώπου δεν είναι ένα δικαίωμα που έχει ισχύ μόνο πίσω από κλειστές πόρτες. Αντίθετα, η ιδιωτικότητά σου προστατεύεται τόσο σε δημόσιους χώρους όσο και στο χώρο της εργασίας σου.

Όχι μόνο το σπίτι σου, αλλά επίσης και οι συνομιλίες σου και οι συναναστροφές σου με άλλους ανθρώπους, και ακόμη και η προσωπικότητα σου, όπως αυτή γίνεται αντιληπτή στο σύνολό της, αποτελούν πυρήνα του δικαιώματος σου στο σεβασμό της ιδιωτικής σου και της οικογενειακής σου ζωής.

Ο σκοπός αυτού του άρθρου είναι παραθέτοντας με απλό τρόπο συγκεκριμένα παραδείγματα μέσα από την Ελληνική και Ευρωπαϊκή νομολογία και νομοθεσία, να σε βοηθήσει να αντιληφθείς τον τρόπο με τον οποίο το δικαίωμα σου στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής σου ζωής επεκτείνεται και στην εργασιακή σου ζωή.

Πριν ξεκινήσουμε την παράθεση των παραδειγμάτων, θα πρέπει να θυμάσαι καλά πως όλοι όσοι βρίσκονται στην Ελλάδα απολαμβάνουν χάρη στις διατάξεις του Δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Δικαίου του Συμβουλίου της Ευρώπης τον σεβασμό της ιδιωτικής τους και της οικογενειακής τους ζωής.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν την παράθεση των παραδειγμάτων! Μπορείς να επιλέξεις να διαβάσεις οποιαδήποτε από τις παρακάτω ενότητες σε ενδιαφέρει. Η κάθε ενότητα είναι αυτούσια και ολοκληρώνεται με ένα συμπέρασμα, το οποίο περιέχει τα πιο σημαντικά στοιχεία της κάθε ανάλυσης.

Πρέπει να θυμάσαι ότι τόσο αυτό το άρθρο όσο και τα υπόλοιπα άρθρα της ιστοσελίδας μας δεν αποτελούν νομικές συμβουλές, αλλά αντίθετα υλικό ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης. Αν θες να μάθεις περισσότερα για άλλες δικαστικές υποθέσεις ή για τις ισχύουσες διατάξεις, μπορείς να επισκεφτείς τη συλλογή νομολογίας και νομοθεσίας που έχει ετοιμάσει για εσένα η ομάδα της Homo Digitalis.

Διανύουμε τις πρώτες μέρες του Αυγούστου. Ενός μήνα που είναι συνδεδεμένος στο μυαλό μας με μία καλοκαιρινή χαλαρότητα. Ίσως να βρίσκεσαι ήδη σε διακοπές, ίσως να τις περιμένεις με ανυπομονησία. Μπορεί μόλις να γύρισες από αυτές και να απολαμβάνεις την ησυχία του Αυγούστου ή να μην είχες καν τη δυνατότητα να πας διακοπές.

Σε κάθε περίπτωση ο Αύγουστος αποτυπώνεται στην ιδιοσυγκρασία μας ως ένας μήνας ξεκούρασης, απόλαυσης ξέγνοιαστων στιγμών με την οικογένεια και συναναστροφής με φίλους. Είναι ένας μήνας που ο ελεύθερος μας χρόνος πιθανότατα είναι περισσότερος από τους υπόλοιπους μήνες του χρόνου. Και αυτός ο ελεύθερος χρόνος μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς όφελος μας από την ψυχαγωγία.

H Homo Digitalis δε γνωρίζει περιόδους ξεκούρασης και χαλάρωσης, καθώς μία οργάνωση που επικεντρώνεται στην προάσπιση και προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου πρέπει να βρίσκεται σε αφύπνιση όλους τους μήνες και τις ημέρες του χρόνου και να δρα ως θεματοφύλακας των αξιών για τις οποίες αγωνίζεται. Θα μάθεις περισσότερα για τις δράσεις στις οποίες συμμετέχουμε τις προσεχείς ημέρες.

Άλλωστε τα διδάγματα από την ελληνική πραγματικότητα μας έχουν μάθει ότι εξαιτίας της καλοκαιρινής χαλάρωσης, αυτή η χρονική στιγμή χρησιμοποιείται επίτηδες από τις εκάστοτε κυβερνήσεις στη χώρα μας για τη διενέργεια πράξεων ή τη ψήφιση σημαντικών νομοσχεδίων. Στην πραγματικότητα επομένως, ο Αύγουστος είναι ένας ακόμα μήνας εργασιών.

Ωστόσο, το ανθρώπινο σώμα χρειάζεται στιγμές ξεκούρασης και χαλάρωσης για να μπορεί να είναι δυνατό και ο ανθρώπινος νους έχει ανάγκη από στιγμές δημιουργικής περίσκεψης χωρίς να περιορίζεται από τα άγχη και τις απαιτήσεις της καθημερινότητας.

Με αυτό το σκεπτικό, η ομάδα της Homo Digitalis θα ήθελε να σου προτείνει για τις στιγμές χαλάρωσης του Αυγούστου να χρησιμοποιήσεις τον ελεύθερο χρόνο σου προκειμένου να λάβεις ερεθίσματα και να ξεκινήσεις να αντιλαμβάνεσαι περισσότερα για τα ζητήματα που ανακύπτουν για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα μέσα από τη χρήση του διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών.

Ας προχωρήσουμε λοιπόν σε προτάσεις που σχετίζονται με την λογοτεχνία, τον κινηματογράφο, τα κόμικς, και τα παιχνίδια, ώστε μικροί και μεγάλοι να λάβουν μέσω της ψυχαγωγίας σημαντικά ερεθίσματα αυτόν τον Αύγουστο. Οι προτάσεις που ακολουθούν είναι ενδεικτικές και σε καμία περίπτωση δεν αποτυπώνουν το σύνολο των σχετικών δημιουργημάτων. Επίσης, η Homo Digitalis δεν έχει κανένα οικονομικό όφελος από τις ακόλουθες προτάσεις ούτε διατηρεί προσωπικές σχέσεις με κάποιον δικαιούχο πνευματικών δικαιωμάτων πάνω στα προτεινόμενα δημιουργήματα. Aς περάσουμε λοιπόν στις προτάσεις της Homo Digitalis για τις στιγμές χαλάρωσης του Αυγούστου.

Παιχνίδια

Data Dealer (Μεσάζοντας δεδομένων, 2013): Το εν λόγω παιχνίδι δημιουργήθηκε από ακτιβιστές και έχει ως κύριο στόχο να αναδείξει μέσα από τη σάτιρα και το χιούμορ τον επικίνδυνο κόσμο στον οποίο ζούμε. Ο παίκτης γίνεται ένας μεσάζοντας προσωπικών δεδομένων, ο οποίος τα εμπορεύεται με κάθε είδους παραλήπτες. Με αυτόν τον τρόπο, το παιχνίδι περνάει ένα μήνυμα για την παρακολούθηση που υφίσταται ο σύγχρονος χρήστης του διαδικτύου και τις επιπτώσεις που έχει αυτή για τις επιλογές του και τη ζωή του. Διαθέσιμο εδώ.

VPRO & Studio Moniker, “Clickclickclick.click” (2016): Το παιχνίδι αυτό είναι στην ουσία απλά και μόνο μία ιστοσελίδα. Με τη διαφορά όμως, ότι αυτή η ιστοσελίδα σου περιγράφει διεξοδικά την παρακολούθηση που υφίστασαι κάθε φορά που σερφάρεις στο διαδίκτυο. Το μέρος στο οποίο κινείται ο κέρσοράς σου, το χρονικό διάστημα κατά το οποίο μένεις ανενεργός, ο αριθμός των ιστοσελίδων που επισκέφτηκες στο παρελθόν και άλλες πληροφορίες σου γίνονται γνωστές μέσω μιας διαδικτυακής φωνής (άνοιξε τα ηχεία σου). Ένα πείραμα στην ουσία που έχει ως σκοπό την ευαισθητοποίησή σου. Δοκίμασέ το εδώ.

Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) – Ευρωπαϊκή Επιτροπή, “Cyber Chronix” (2018): Το παιχνίδι αναπτύχθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και σκοπό έχει να εξοικειώσει το ευρύ κοινό με τις διατάξεις του Γενικού Κανονισμού Προσωπικών Δεδομένων (GDPR). Διαθέσιμο στα Αγγλικά, Γαλλικά, και Ιταλικά, περιγράφει μια ιστορία που διαδραματίζεται έτη φωτός μακριά από τη Γη. Εκεί, οι κεντρικοί ήρωες προσπαθούν να φτάσουν σε μία εκδήλωση. Ο δρόμος τους όμως είναι γεμάτος εμπόδια σχετικά με την προστασία προσωπικών δεδομένων, τα οποία ο παίκτης θα πρέπει να λύσει. Διαθέσιμο εδώ.

Λογοτεχνία

Aldous Huxley, “Brave New World” (1932): Ένα από τα πλέον αγαπημένα βιβλία και πιο γνωστά της λίστας. Το βιβλίο περιγράφει μία μελλοντική κοινωνία όπου τα ανθρώπινα συναισθήματα έχουν εξαφανιστεί. Αντίθετα, οι άνθρωποι είναι τυποποιημένοι και χωρίζονται σε κατηγορίες από τη στιγμή της δημιουργίας τους, η οποία γίνεται με τεχνητό τρόπο. Οι αρχιτέκτονες αυτού του κόσμου εμφυτεύουν στον κάθε άνθρωπο συγκεκριμένες ιδέες ανάλογα με την κοινωνική τάξη στην οποία ανήκει, ενώ οι άνθρωποι που φανερώνουν κάποιο είδος συνείδησης ναρκώνονται. Η αλήθεια πνίγεται σε έναν ωκεανό ογκώδους πληροφόρησης, οι άνθρωποι είναι κοινότυποι και οι απολαύσεις εξουσιάζουν τον νου.

George Orwell, “1984” (1949): Ένα βιβλίο που ανήκει στα κλασσικά του είδους. Αν δεν το έχεις ήδη διαβάσει, σίγουρα αξίζει να το ξεκινήσεις αυτό το καλοκαίρι. Το βιβλίο περιγράφει την ιστορία ενός ήρωα που κατοικεί σε μία χώρα με απολυταρχικό καθεστώς. Όλοι οι κάτοικοι βρίσκονται υπό συνεχή παρακολούθηση και υπό ιδιαίτερα καταπιεστικές συνθήκες. Ο αυταρχισμός, η υποτέλεια και η στέρηση πληροφόρησης επικρατούν, ενώ η έννοια της ιδιωτικότητας έχει εξαφανιστεί.

Ira Levin, “This Perfect Day” (1970): Η ιστορία διαδραματίζεται σε μία φαινομενικά ιδανική παγκοσμιοποιημένη κοινωνία κυρίαρχο χαρακτηριστικό της οποίας είναι η ομοιομορφία. Ωστόσο, στη πραγματικότητα όλες οι εθνότητες του πλανήτη έχουν συγχωνευθεί σε μία, ενώ η διαφορετικότητα δεν είναι ανεκτή. Ο πληθυσμός ναρκώνεται ώστε να παραμένει υπάκουος και συνεργάσιμος, ενώ ένας κεντρικός υπολογιστής έχει προγραμματιστεί για να διατηρεί υπό τον έλεγχό του κάθε δράση των ανθρώπων.

Neal Stephenson, “Cryptonomicon” (1999): Το βιβλίο, το οποίο εμπεριέχει εντυπωσιακό βαθμό τεχνικών πληροφοριών, χωρίζεται σε δύο ιστορίες, οι οποίες διαδραματίζονται σε διαφορετικό χρόνο. Η πρώτη ιστορία αφορά κρυπτογράφους κατά την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι οποίοι ασχολούνται με την αποκρυπτογράφηση και στρατιωτικές επιχειρήσεις εσκεμμένης παραπληροφόρησης. Η δεύτερη διαδραματίζεται στη δεκαετία του 1990, όπου μία ομάδα ειδικών σε ζητήματα κρυπτογραφίας, τηλεπικοινωνιών και υπολογιστικών συστημάτων προσπαθεί να δημιουργήσει ένα ανώνυμο δίκτυο συναλλαγών ψηφιακών νομισμάτων και διακίνησης πληροφοριών.

Dave Eggers, “The Cyrcle” (2013): Το βιβλίο κινείται γύρω από τη νεαρή Μέι που προσλαμβάνεται στον Κύκλο, την πιο ισχυρή εταιρία διαδικτύου σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο Κύκλος χρησιμοποιεί μία δική του πλατφόρμα δια μέσου της οποίας οι χρήστες του ανταλλάσσουν μηνύματα, κάνουν τις τραπεζικές συναλλαγές τους και κοινωνικοποιούνται. Αναπτύσσει συνεχώς νέες τεχνολογίες, μεταξύ των οποίων και μία κάμερα την οποία καθένας μπορεί να μεταφέρει μαζί του εύκολα και να καταγράφει τα πάντα σε ζωντανό χρόνο. Σύντομα, η διαφάνεια παρουσιάζεται ως το υπέρτατο αγαθό και η λύση σε κάθε πρόβλημα, ενώ η ιδιωτική ζωή παραγκωνίζεται.

David Shafer, “Whiskey Tango Foxtrot” (2014): Το βιβλίο περιγράφει γεγονότα από την ζωή τριών διαφορετικών ατόμων. Τίποτα δεν τους συνδέει μεταξύ τους μέχρι τη στιγμή που θα κληθούν να αντισταθούν από κοινού με άλλους ακτιβιστές ενάντια σε μία αντιδημοκρατική συντεχνία προσώπων που εξυπηρετούν μεγάλα συμφέροντα και επιδιώκουν την ιδιωτικοποίηση κάθε πληροφορίας.

Yuval Noah Harari, “Homo Deus: A Brief History of Tomorrow” (2016): Ο συγγραφέας εξετάζει την μορφή που θα έχει ο κόσμος και ο άνθρωπος του μέλλοντος βασισμένος σε προσωπικά του συμπεράσματα αλλά και κοινές παραδοχές και διδάγματα, όπως αυτά προκύπτουν μέσα από την ιστορία, την φιλοσοφία, την κοινωνιολογία και άλλους επιστημονικούς κλάδους.

Κόμικς

Brian K. Vaughan, Marcos Martin, Muntsa Vicente, “The Private Eye” (2013-2015): Τι να πει κανείς για αυτή τη σειρά κομικς. Εξαίρετοι δημιουργοί που έχουν συνδέσει το όνομά τους με γνωστές δημιουργίες στον χώρο (Ex Machina, Saga, Daredevil, Amazing Spider-Man) μεταφέρουν τον αναγνώστη σε μία άκρως ιδιαίτερη μελλοντική κοινωνία. Εκεί, και επειδή στο παρελθόν οι προσωπικές πληροφορίες όλων των ανθρώπων είχαν διαρρεύσει γκρεμίζοντας κάθε έννοια ιδιωτικότητας, το διαδίκτυο δεν χρησιμοποιείται πλέον, οι άνθρωποι βγαίνουν από το σπίτι τους μόνο μεταμφιεσμένοι με αποκριάτικες στολές, ενώ το ρόλο της αστυνομίας έχουν πάρει τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.

Brian K. Vaughan, Steve Skroce, Matt Hollingsworth, “We Stand On Guard” (2015-2016): Αυτή η σειρά κόμικς εξιστορεί τις περιπέτειες μιας ομάδας Καναδών πολιτών το 2112. Αυτοί προσπαθούν να υπερασπιστούν την κοινωνία τους από τις Η.Π.Α. οι οποίες έχουν πλέον καταστεί ένα εξαιρετικά τεχνολογικά προηγμένο κράτος.

EDRi, ΨΗΦΙΑΚΟΙ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΕΣ εναντίον ΕΙΣΒΟΛΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (2016): H EDRi ενώνει κάτω από την ομπρέλα της ΜΚΟ που εστιάζουν την προσοχή τους στη διασφάλιση των ψηφιακών δικαιωμάτων και  δραστηριοποιούνται τόσο στην Ευρώπη όσο και διεθνώς. Στο πλαίσιο ενεργειών ευαισθητοποίησης των παιδιών, δημοσιέυσε το κόμικ “ΨΗΦΙΑΚΟΙ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΕΣ εναντίον ΕΙΣΒΟΛΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ”. Εκεί, oι Ψηφιακοί Υπερασπιστές θα σου δείξουν μερικές συμβουλές και κόλπα για να προστατεύσεις τον εαυτό σου στο διαδίκτυο και θα σε διδάξουν “διαδικτυακή αυτοάμυνα” για να πολεμήσεις τους Εισβολείς Δεδομένων.

Rick Remender, Sean Murphy, Matt Hollingsworth, “Tokyo Ghost” (2015-2017): H ιστορία διαδραματίζεται στο Λος Άντζελες του έτους 2089. Εκεί οι άνθρωποι ζουν σε μία κοινωνία που τους ωθεί στον εθισμό με την τεχνολογία και την διασκέδαση. H πρόσβαση στο διαδίκτυο έχει σημαντικό αντίκτυπο, αφού η κάθε δραστηριότητα ελέγχεται από hackers.

Κινηματογράφος και Τηλεοπτικές Σειρές

Francis Ford Coppola, “The Conversation” (Η Συνομιλία, 1974): Ο ήρωας ειδικεύεται στις παρακολουθήσεις. Ένα γεγονός του παρελθόντος ωστόσο στοιχειώνει κάθε νέα δουλειά που του αναθέτουν. Το ίδιο θα συμβεί όταν ένας επιχειρηματίας του ζητήσει να παρακολουθήσει στενά δύο υπαλλήλους του.

Peter Weir, “The Truman Show” (Ζωντανή Μετάδοση, 1998): Ο Τρούμαν είναι ο κεντρικός ήρωας και η ζωή του μεταδίδεται, χωρίς ο ίδιος να το γνωρίζει, 24 ώρες το εικοσιτετράωρο σε ολόκληρο τον κόσμο. Ζει σε μία κατασκευασμένη πόλη, η οποία κατοικείται από ηθοποιούς, ενώ ο φόβος τον αποτρέπει από το να ταξιδέψει έξω από τα όριά της και να ανακαλύψει τον πραγματικό κόσμο.

Stephen Spielberg, “Minority Report” (2002): Βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Philip K. Dick (1956), η ταινία περιγράφει την τεχνολογική εξέλιξη κατά το έτος 2054 όπου οι φόνοι προβλέπονται πριν καν διαπραχθούν και οι «δράστες» συλλαμβάνονται προτού δράσουν παράνομα. Τι θα συμβεί ωστόσο όταν ο επικεφαλής του εν λόγω προγράμματος μπαίνει στο στόχαστρο του προγράμματος του;

Florian Henckel von Donnersmarck, “Das Leben der Anderen” (Οι Ζωές των Άλλων, 2006):  Η ταινία αφηγείται την ιστορία ενός ήρωα που είναι κατάσκοπος στο Ανατολικό Βερολίνο του 1984. Εκεί, οι κατάσκοποι της Στάζι παρακολουθούν τους πολίτες. Ωστόσο, ο ήρωας θα αναπτύξει μια διαφορετική στάση προς έναν συγκεκριμένο πολίτη και συγγραφέα που του αναθέτουν να παρακολουθεί.

Charlie Brooker, “Black Mirror” (Μαύρος Καθρέπτης, 2011- Σήμερα): Η εν λόγω σειρά αποτελείται από αυτοτελή επεισόδια τα οποία περιγράφουν ιστορίες οι οποίες διαδραματίζονται στο όχι τόσο μακρινό μέλλον. Εκεί, οι νέες τεχνολογίες έχουν λάβει απρόβλεπτες διαστάσεις.

Sam Esmail, “Mr. Robot” (2015- Σήμερα): Η σειρά περιγράφει την ζωή του Έλιοτ, ενός προγραμματιστή Η/Υ και χάκερ. Η καθημερινότητά του αλλάζει σημαντικά όταν γίνεται μέλος μιας ομάδας χάκερ με επικεφαλή τον Mr. Robot. Σκοπός της ομάδας; Η καταστροφή της εταιρίας κολοσσού Ε-Corp.

Alex Garland, “Ex machina” (Από Μηχανής, 2015): Η ταινία περιγράφει ένα πρωτοποριακό πείραμα. Σε αυτό ένας προγραμματιστής θα κληθεί να περάσει λίγες μέρες απομονωμένος με το αφεντικό του, έναν επιτυχημένο εφευρέτη και επιχειρηματία, στην βίλα του τελευταίου. Ένα ρομπότ με τεχνητή νοημοσύνη, τελευταίο δημιούργημα του ταλαντούχου εφευρέτη, φαίνεται να είναι το αντικείμενο του πειράματος.

Εδώ φτάνουμε στο τέλος των προτεινόμενων δημιουργημάτων. Ελπίζουμε να αφιερώσεις λίγο από τον χρόνο σου σε κάποιο από αυτά και να πάρεις μέσα από αυτό ερεθίσματα. Θυμήσου ωστόσο ότι οι προκλήσεις που απορρέουν για τα ανθρώπινα δικαιώματα μέσα από τις νέες τεχνολογίες, δεν είναι αποκύημα της φαντασίας, αλλά πραγματικές.

Γι’ αυτό σε καλούμε να αφιερώσεις τον χρόνο σου και στην ιστοσελίδα μας. Εδώ μπορείς να βρεις αρκετό υλικό με το οποίο θέτουμε προβληματισμούς και ενημερώνουμε το κοινό για τις δράσεις μας και την κατάσταση που επικρατεί. Ρίξε μια ματιά στην πλούσια αρθρογραφία που φιλοξενούμε από μέλη και συνεργάτες, τον Οδηγό Ασφαλούς Πλοήγησης, ο οποίος σου προσφέρει συμβουλές για να ενισχύσεις την ιδιωτικότητά σου όταν χρησιμοποιείς το διαδίκτυο, τις τελευταίες εξελίξεις από την επικαιρότητα και τις δράσεις μας, καθώς και τη συλλογή αποφάσεων δικαστηρίων τις οποίες περιγράφουμε με απλό και κατανοητό τρόπο. Πάντοτε μπορείς να έρθεις σε επαφή μαζί μας για να εκφράσεις τους προβληματισμούς σου και να μάθεις περισσότερα για την Homo Digitalis. Θυμήσου οτι η ομάδα μας είναι πάντα ανοιχτή σε νέα μέλη που ενδιαφέρονται για την προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην σύγχρονη ψηφιακή εποχή.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμέτωπη με τις επιλογές της

Γράφει ο Στέφανος Βιτωράτος

Όσοι ασχολούμαστε λιγότερο ή περισσότερο με την τεχνολογία, σίγουρα ήρθαμε τελευταία αντιμέτωποι με τον όρο «Blockchain». Επιτρέποντας τη διανομή ψηφιακής πληροφορίας αλλά όχι την αντιγραφή της, η τεχνολογία Blockchain έχει ξεκινήσει να στηρίζει τη ραχοκοκαλιά μιας νέου τύπου πληροφοριακής επανάστασης.

Τη γνωρίσαμε κυρίως μέσα από το Bitcoin, όμως, στην πραγματικότητα έχει εφαρμογές πέρα από τα κρυπτονομίσματα.

Τα ενεργειακά δίκτυα, ο τομέας της υγειονομικής περίθαλψης, ο χρηματοπιστωτικός κλάδος, οι αλυσίδες εφοδιασμού, οι μεταφορές, η εκπαίδευση, η βιομηχανία αλλά και οι δημόσιες υπηρεσίες είναι μόνο μερικοί από τους τομείς που πιλοτικά εξετάζεται η εφαρμογή της.

Το Blockchain ουσιαστικά επαναοριοθετεί το ρόλο της εμπιστοσύνης στις συναλλαγές και με αυτόν το τρόπο κάνει τους ενδιάμεσους λιγότερο αναγκαίους.

Ποια η θέση όμως της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Θα αποτελέσει μέρος της αλυσίδας αυτής; Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.

Τι σημαίνει Blockchain;

Η τεχνολογία αυτή βασίζεται στην ιδέα της ταυτόχρονης δημιουργίας και διαμοίρασης της πληροφορίας. Η λογική είναι αυτή ενός δημόσιου ψηφιακού αρχείου, ας φανταστούμε κάτι σαν ημερολόγιο (ledger). Κάθε χρήστης καταχωρεί μία συναλλαγή και μετά μία επόμενη, δημιουργώντας σιγά σιγά μία ομάδα καταχωρήσεων (block). Κάθε καινούρια ομάδα καταχωρήσεων, συνδέεται αλυσιδωτά με την προηγούμενη, δημιουργώντας μία αλυσίδα (block-chain).

Η επεξεργασία σε αυτό το μοντέλο είναι κατ’ ανάγκη αποκεντρωμένη (decentralized), αφού κάθε χρήστης που επιβεβαιώνει τις προηγούμενες και προσθέτει μία νέα καταχώρηση, ενεργεί από το δικό του υπολογιστή, ενώ η αλυσίδα είναι κοινή για όλους τους συμμετέχοντες, καθώς όλοι αποθηκεύουν ένα αντίγραφο της προς επεξεργασία.

Η εμπιστοσύνη των συναλλασσόμενων μερών εδράζεται σε μία αλγοριθμική σχέση-επιβεβαίωση, αντί για την παραδοσιακή προστασία που παρέχει ένας τρίτος, θεωρητικώς έμπιστος, όπως μία τράπεζα. Έτσι, για να το θέσουμε συνοπτικά, το Blockchain αποτελεί ένα κρυπτογραφικά ασφαλισμένο αρχείο συναλλαγών που λειτουργεί χωρίς τη διαμεσολάβηση κάποιας κεντρικής αρχής.

Το διαφοροποιητικό στοιχείο με όσα γνωρίζουμε έως τώρα είναι ότι η βάση δεδομένων του Βlockchain, δεν αποθηκεύεται κεντρικά. Τα αρχεία που διατηρεί είναι δημόσια και τα δεδομένα είναι συνεχώς επαληθεύσιμα λόγω της αδιάκοπης σειράς καταχωρίσεων και φιλοξενούνται από εκατομμύρια υπολογιστές ταυτόχρονα. Επομένως, δε μπορεί να καταστραφεί ή να μεταβληθεί οποιοδήποτε block της αλυσίδας, αφού μια τέτοια ενέργεια θα απαιτούσε τη χρήση τεράστιας υπολογιστικής ισχύος, ικανής να υπερνικήσει όλο το δίκτυο των συνδεδεμένων χρηστών.

Ακριβώς η δημόσια πρόσβαση στο Βlockchain είναι αυτή που διασφαλίζει τη διαφάνεια στις συναλλαγές και τη διάχυση της πληροφορίας. Στο ίδιο πλαίσιο, εκλείπει και η ανάγκη για παρεμβολή ενδιάμεσων μερών τα οποία αυξάνουν τα κόστη, αφού όλες οι πληροφορίες που αφορούν στη συναλλαγή βρίσκονται κρυπτογραφημένες μέσα στο Βlockchain.

 Εξέλιξη του μεγέθους της αγοράς Blockchain σε $, Πηγή Statista

To Blockchain και τα ανθρώπινα δικαιώματα

Όπως αναφέραμε και παραπάνω το Blockchain το γνωρίσαμε μέσα από τα κρυπτονομίσματα, αλλά η φιλοσοφία της τεχνολογίας αυτής μπορεί να ενισχύσει την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σκεφτείτε ένα κόσμο όπου κάθε πληροφορία είναι δημόσια και συνεχώς επιβεβαιωμένη. Φανταστείτε πώς θα μπορούσε να ενισχυθεί η διαφάνεια εάν για παράδειγμα οι φαρμακευτικές προμήθειες των νοσοκομείων, καταχωρούνταν σε Blockchain.

Είναι ενδεικτικό ότι οι πρώτες προσπάθειες έχουν αρχίσει. Το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Σίτισης του οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (World Food Programme-WFP) προκειμένου να αντιμετωπίσει την προσφυγική κρίση, διέθεσε το 2017, σε πάνω από 10.000 Σύρους πρόσφυγες ένα ποσό σε κρυπτονόμισμα, το οποίο θα μπορούσαν να εξαργυρώσουν μόνο για αγορά τροφίμων.

Ο λόγος που επιλέχθηκε το blockchain ως μέσο διαμοιρασμού ήταν ότι, όντας εκτοπισμένοι οι πρόσφυγες, δεν είχαν ούτε πρόσβαση σε τραπεζικούς λογαριασμούς, ούτε τη δυνατότητα να ανοίξουν άμεσα έναν στη νέα χώρα που εγκαταστάθηκαν. Έτσι, ανοίχθηκε για καθέναν ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι και τα χρήματα κατατέθηκαν εκεί.

Έτσι, όχι μόνο είχαν πρόσβαση στο λογαριασμό τους από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, αλλά και εξοικονομήθηκαν πολλά χρήματα τα οποία αλλιώς θα είχαν πληρωθεί ως προμήθειες τραπεζικών εμβασμάτων εξωτερικού για τη μεταφορά των αντίστοιχων χρημάτων.

Η θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ένα βήμα προκειμένου να διεκδικήσει το ρόλο του παγκόσμιου ηγέτη στην τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση όπως λέγεται, έκανε η Ευρώπη, με την υιοθέτηση ψηφίσματος για την τεχνολογία Blockchain στις 16 Μαΐου 2018.

Η Επιτροπή Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υπερψήφισε (52 ψήφους υπέρ/ 1 κατά) το σχετικό ψήφισμα, με πρωτοβουλία μάλιστα της Ελληνίδας ευρωβουλευτού, Εύας Καϊλή. Αυτή ήταν και η πρώτη φορά που ένα θεσμικό όργανο, όπως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, συζήτησε την πιθανή μορφή ενός κανονιστικού πλαισίου για τις νέες αποκεντρωμένες τεχνολογίες, όπως το Βlockchain.

Στόχος είναι η σχέση που επιχειρείται να οικοδομηθεί μέσω αυτού του μη δεσμευτικού ψηφίσματος να αποτελέσει το όχημα για τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών. Ειδικότερα, η ανταλλαγή εμπειριών και εμπειρογνωμοσύνης σε τεχνικούς και ρυθμιστικούς τομείς θα προετοιμάσει τη δρομολόγηση πανευρωπαϊκών εφαρμογών της τεχνολογίας Βlockchain προς όφελος του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα και τελικά των πολιτών.

Το ερώτημα όμως που προκύπτει είναι το πώς μπορεί να συνδυαστεί η τεχνολογία Βlockchain με το νέο-και τόσο προβεβλημένο- κανονισμό GDPR, ο οποίος υιοθετήθηκε για να προστατεύσει τα δεδομένα των χρηστών από κεντρικές οντότητες. Το ερώτημα που δεν απαντάται είναι τί γίνεται με την αποκεντρωμένη τεχνολογία;

Όπως προαναφέρθηκε οι συναλλαγές σε ένα Βlockchain είναι αμετάβλητες. Δε γίνεται ούτε να αλλάξουν οι συναλλαγές ούτε να διαγραφούν τα δεδομένα, καθώς αυτό θα «σπάσει την αλυσίδα» κατά μία έννοια, καθιστώντας το πλήρες Βlockchain μη λειτουργικό. Ταυτόχρονα, όμως, η πιθανή αποθήκευση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σε μία αλυσίδα δεδομένων δεν αποτελεί πλέον επιλογή σύμφωνη με το GDPR.

Κάνοντας μία σύντομη αναδρομή, ο GDPR προτάθηκε για πρώτη φορά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2012, με προσανατολισμό κυρίως τις υπηρεσίες cloud (υπολογιστικού νέφους) και τα κοινωνικά δίκτυα.

Πιο συγκεκριμένα, στο άρθρο 17, ο κανονισμός κωδικοποιεί «το δικαίωμα στη λήθη», το δικαίωμα, δηλαδή, των ατόμων να ζητούν τη διαγραφή των δεδομένων τους, προϋποθέτοντας ότι θα υπάρχουν κεντρικοί διαμεσολαβητές που μπορούν να «σβήσουν» τις πληροφορίες αυτές.

Ο κανονισμός όμως, γράφτηκε χωρίς να έχει προηγουμένως ληφθεί υπόψη η τεχνολογία Βlockchain, η οποία ήταν και σα λέξη ακόμη όχι ευρέως γνωστή. Έτσι εύλογα γεννάται ένα σοβαρό ερώτημα σχετικά με το εάν μπορεί το τελευταίο να λειτουργήσει χωρίς να παραβιάζονται οι κανόνες της ΕΕ, καθότι το συστατικό και συνάμα επαναστατικό σημείο του Blockchain είναι ότι τα δεδομένα δεν μπορούν να διαγραφούν. Με τον τρόπο που έχει διατυπωθεί ο κανονισμός, φαίνεται ότι δε μπορούμε να αποθηκεύσουμε προσωπικά δεδομένα απευθείας στο Blockchain, καθώς με όρους GDPR «δεν είναι διαγράψιμα».

Σε αυτό το σημείο θα ήταν σκόπιμο να διευκρινίσουμε ότι αναφερόμαστε στα δημόσια chains και όχι στα ιδιωτικά, αυτά δηλαδή που μπορεί μια εταιρεία να χρησιμοποιήσει για εσωτερικούς της λόγους, τα οποία εξαρχής μπορούν να δημιουργηθούν με πρόβλεψη περιορισμένης-κλειδωμένης πρόσβασης προς το κοινό.

Με γνώμονα το μέλλον

Όταν οι Ευρωπαίοι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής συζητούσαν και οριστικοποιούσαν τις πτυχές του GDPR, το Blockchain δεν ήταν στο ραντάρ των περισσότερων ανθρώπων.

Αυτό όμως που γίνεται εμφανές είναι ότι μελλοντικά χρειαζόμαστε ένα ευέλικτο πλαίσιο διακυβέρνησης που θα μας επιτρέψει να συνειδητοποιήσουμε τα οφέλη των δεδομένων και της τεχνολογίας.

Οι κυβερνήσεις πρέπει να συνεργαστούν με την κοινωνία των πολιτών, τον ακαδημαϊκό κόσμο και τον ιδιωτικό τομέα προκειμένου να συμβαδίζει τελικά η πολιτική με μια διαδικασία τόσο δυναμική όσο η τεχνολογία.

Με τις νέες πρωτοβουλίες φαίνεται ότι ο νομοθέτης αντιλαμβάνεται ότι η τεχνολογία Βlockchain είναι ικανή να δημιουργήσει μια αρχιτεκτονική συστημάτων στην οποία θα μπορούσαν να προχωρήσουν υπάρχοντα επιχειρηματικά μοντέλα και να σχεδιάσει μια νέα αλυσίδα αξίας.

Μέσα από το ψήφισμα ανοίγει ο δρόμος θεσμικής και νομικής βεβαιότητας για επενδυτικά οχήματα βασισμένα στο Blockchain, αντιμετωπίζοντας περαιτέρω σοβαρές περιπτώσεις απάτης και αφερεγγυότητας.

Η πολλά υποσχόμενη τεχνολογία αναμένεται να δημιουργήσει ένα ριζοσπαστικά καινοτόμο περιβάλλον στις πιο νευραλγικές βιομηχανίες και στον τρόπο λειτουργίας του δημοσίου τομέα, ενώ αναμένεται να αλλάξει τη ζωή μας ως καταναλωτές και ως πολίτες ευρύτερα.

Αναμφίβολα, ακούγεται ως μια άκρως περίπλοκη τεχνολογία, αλλά ας έχουμε στο μυαλό μας ότι ουσιαστικά αποτελεί την πιο εφικτή, από τεχνικής άποψης, απόπειρα απελευθέρωσης και εκδημοκρατισμού των παγκόσμιων οικονομικών συναλλαγών. Αναμένουμε τις εξελίξεις και τη συμμόρφωση της Ένωσης με τις επιλογές της.