Homo Digitalis

Γράφει η Μαρία Μεν. Φουλεδάκη

Στις 17 Νοεμβρίου κάθε χρόνου, τιμούμε τους αγώνες του Πολυτεχνείου, οι οποίοι αποδεδειγμένα συνέβαλαν στην πτώση της Χούντας των Συνταγματαρχών.

Οι ενέργειες της ομάδας των Συνταγματαρχών είναι γνωστές σε όλους, ειδικότερα στις παλαιότερες γενιές. Σημαντική βοήθεια στο έργο τους παρείχε και η εμπνευσμένη από άλλα καθεστώτα παρακολούθηση των πολιτικών προσώπων και συγκεκριμένα πολιτικών οι οποίοι ήταν γνωστοί στην ομάδα των Συνταγματαρχών για την αντιδιδακτορική τους δράση και ιδεολογία. Πρόκειται ίσως για την πιο έντονη έκφανση του «state surveillance» του πρόσφατου παρελθόντος στη Χώρα μας.

Η κρατική παρακολούθηση, γνωστή και ως state surveillance, αναφέρεται κυρίως στην παρακολούθηση δραστηριοτήτων φυσικών προσώπων από το κράτος και τις κρατικές υπηρεσίες.

Στην εποχή της ραγδαίας εξέλιξης της τεχνολογίας, η ως άνω παρακολούθηση πραγματοποιείται μέσω τεχνολογικών μέσων, όπως την παρακολούθηση των τηλεφωνικών επικοινωνιών, ιδίως αυτών που πραγματοποιούνται με τα πλήρως διαδομένα στο σύνολο του πληθυσμού «smart phones», τη χρήση του διαδικτύου αλλά και τις κάμερες παρακολούθησης, που αποτελούν πλέον συνήθη πρακτική του κράτους για την προστασία των δημοσίων χώρων από παράνομες ενέργειες.

Γίνεται εύκολα αντιληπτό, ότι οι παραπάνω ενέργειες αν και φέρουν τον μανδύα της διαφύλαξης και προστασίας των δημοσίων και κρατικών συμφερόντων, εντούτοις η μη σύννομη και σίγουρα μη αναλογική χρήση τους, κυρίως από άτομα ή οργανώσεις «μη διαφανών» συμφερόντων μπορούν με σιγουριά να οδηγήσουν σε σημαντικό κίνδυνο των ατομικών ελευθεριών και τις ιδιωτικής ζωής.

Η εξέλιξη της τεχνολογίας και η σημαντική διάδοση του διαδικτύου που αυτό παρέχει δυνατότητες και ευκαιρίες στο σύνολο του πληθυσμού ανά την υφήλιο σε τομείς όπως η ενημέρωση, η εκπαίδευση, η οικονομία και η κοινωνικοποίηση, ωστόσο αν συνδυαστεί με «σκοτεινές ενέργειες» όπως το cyber Bullyning, το grooming και μη νομότυπων παρακολουθήσεων, όπως τις υποκλοπές αλλά και το phising καταδεικνύουν με τον πιο εμφατικό τρόπο τους κινδύνους για την ασφάλεια αλλά και την Ιδιωτικότητα των φυσικών προσώπων, τόσο αυτών που ασχολούνται με τον δημόσιο βίο όσο και για τον απλό πολίτη- χρήστη των νέων αυτών τεχνολογιών.

Τις μέρες αυτές, σε όλες τις εκπαιδευτικές μονάδες, σε οργανισμούς και στις πλατείες πραγματοποιούνται εκδηλώσεις για να τιμήσουν οι συμμετέχοντες τα 50 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Τιμάται η μέρα που οι φοιτητές με την στήριξη του ελληνικού λαού, αντέδρασαν και διεκδίκησαν εκτός από την πτώση της Χούντας, τον σεβασμό στις ανθρώπινες ελευθερίες και την ιδιωτική ζωή, αξίες και έννοιες που καταπατήθηκαν βάναυσα την μαύρη εκείνη επταετία για τη χώρα μας.

Οι Συνταγματάρχες, το δικό τους «Σύνταγμα» και η δική τους «Επανάσταση» στηρίχτηκαν στον φόβο του λαού. Η λογοκρισία οποιοδήποτε μέσου, η προπαγάνδα και η παρακολουθήσεις κάθε είδους και με κάθε αποδέκτη αποτέλεσαν το ισχυρότερο όπλο στα χέρια των Συνταγματαρχών.

Από την έναρξη της επικράτησης των Συνταγματαρχών, ο ΟΤΕ εκσυγχρονίστηκε ώστε παρακολουθείται με ευκολία το σύνολο του ελληνικού λαού μέσω των τηλεφωνικών επικοινωνιών. Την θέση του διαδικτύου την περίοδο της Χούντας είχαν αναλάβει οι θυρωροί μεγάλου αριθμού των πολυκατοικιών, οι οποίοι ήλεγχαν τις κινήσεις των κατοίκων των οικημάτων αλλά και των επισκεπτών αυτών στην οικία τους, παραβιάζοντας καταφανώς την Ιδιωτικότητα των πολιτών.

Τα email εκείνης της εποχής, που δεν είναι άλλα από την αλληλογραφία τέθηκαν υπό τον πλήρη έλεγχο της Χούντας, καθώς γράμματα που απευθύνοντας κυρίως σε φοιτητές ή είχαν κατεύθυνση προς τις ανατολικές χώρες ελέγχονταν από άτομα που είχαν παρεισφρήσει στα ελληνικά ταχυδρομεία.

Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης της εποχής, ήταν τα καφενεία και οι συναθροίσεις με αποτέλεσμα το καθεστώς να αποστέλλει σε κάθε γωνιά της χώρας καταδότες ώστε να ενημερώνουν για τυχόν ύποπτες συζητήσεις που θα μπορούσαν να βλάψουν το καθεστώς.

Βασικά θύματα της παραφωνίας αυτής, ήταν οι πολιτικοί, εξάλλου με τις πρακτικές τους οι Συνταγματάρχες είχαν καταστήσει σαφές δεν θα υπήρχε καμία ανοχή σε οτιδήποτε αναδείκνυε πολιτική αντίθεση ή δραστηριότητα ενάντια στο καθεστώς

Τα πολιτικά πρόσωπα της χώρας που τόλμησαν να εκφράσουν τις απόψεις τους κατά του καθεστώτος ή να συμμετάσχουν με οποιοδήποτε τρόπο σε πράξεις και δράσεις αντίδρασης, βίωσαν την ύψιστη μορφή κρατικής παρακολούθησης, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την σύλληψη και φυλάκιση τους, ακόμα και την εξορία τους. Ακόμη όμως και εκείνοι που δεν συνελήφθησαν παρέμειναν θύματα της παρακολούθησης από τις αρχές, που περιλάμβανε κατασκοπεία, παρακολούθηση επικοινωνιών και απειλές.

Το state surveillance της περιόδου εκείνης, αποτέλεσε την βία του έρποντος φασισμού της καθημερινότητας με διαρκή παραβίαση της ιδιωτικής ζωής.

Κι αν σήμερα θεωρούμε ότι κλείνουμε αισίως πενήντα έτη από την εγκαθίδρυση του δημοκρατικού πολιτεύματος, που συνταγματικά κατοχυρώνει με σθένος τις ανθρώπινες ελευθερίες και τον σεβασμό στην ιδιωτική ζωή, εντούτοις οι παρακολουθήσεις πολιτικών και ατόμων που επηρεάζουν την δημόσια σφαίρα, αμαυρώνουν την αίσθηση ελευθερίας που οφείλει να υπερασπίζεται ένα δημοκρατικό κράτος.

Η αντιμετώπιση τόσο από τους πολίτικους όσο και από τους απλούς πολίτες, οφείλει να είναι άμεση και αποτελεσματική καθώς υπάρχει μεγάλος κίνδυνος, οι ανθρώπινες ελευθερίες και ο σεβασμός στην ιδιωτική ζωή να αντιμετωπιστούν από κάποιους σαν τους νεκρούς του Πολυτεχνείου, δηλαδή να «μην υπάρχουν».

*Μαρία Μεν. Φουλεδάκη, Δικηγόρος Ηρακλείου, LLM Δίκαιο της Οικονομίας και των Επιχειρήσεων, Υπεύθυνη Προστασίας Δεδομένων”.