Πάσχα, νηστεία και εθισμός στα social media. Μήπως είναι η ευκαιρία μας για αποχή;
Γράφει η Μαρία Φουλεδάκη
Το Πάσχα είναι ευκαιρία αποτοξίνωσης – όχι μόνο από το κρέας, αλλά και από την υπερβολική χρήση των social media! Όπως προσέχουμε τι τρώμε, ας προσέξουμε και τι «καταναλώνουμε» ψηφιακά.
Σας παρουσιάζουμε λοιπόν 10 +1 Απλές και αποτελεσματικές στρατηγικές για να «νηστέψεις» από τα social media
1. Αυτοπαρατήρηση και περιορισμός της χρήσης των social media
Η αυτοπαρατήρηση είναι το πρώτο και σημαντικότερο βήμα. Παρακολουθήστε για μερικές μέρες, μέσω των εφαρμογών του κινητού σας τον χρόνο που καταναλώνεται στη χρήση των social media. Έπειτα ορίστε συγκεκριμένα χρονικά όρια ημερησίως. Η μέρες αυτές παρέχουν σημαντική βοήθεια καθώς θα βρεθούμε με φίλους, είτε από επιθυμία είτε από ανάγκη θα βγούμε από το σπίτι και το χώρο εργασίας μας. Είναι μια ευκαιρία να αφήσουμε το κινητό στην τσάντα ή στην τσέπη και να απολαύσουμε αυτές τις μέρες. Υπάρχουν εξάλλου πολλές εφαρμογές ιδιαίτερα διαδεδομένες που προσφέρουν εργαλεία παρακολούθησης χρόνου, όπως το forest (android, iOS) αλλά και τα ήδη ενσωματωμένα σε android Digital Wellbeing και για (iOS) Screen Time.
2. Αφαιρέστε εφαρμογές απότο κινητό σας
Τα smartphones μας μοιάζουν με το πασχαλινό τραπέζι. Είναι γεμάτα με εφαρμογές στην επιφάνεια τους, με αποτέλεσμα να είναι εξαιρετικά εύκολο το διαρκές «τσιμπολόγημα». Η διαγραφή από το smartphone μας κάποιων εφαρμογών, ώστε να έχουμε δυνατότητα πρόσβασης σε αυτήν μόνο από υπολογιστή ή από browser περιορίζει κατά συνθήκη σημαντικά την χρήση τους και κυρίως την αλόγιστη χρήση αυτών. Από το 2021 έχω διαγράψει την εφαρμογή Facebook από το κινητό μου, με αποτέλεσμα να το επισκέπτομαι πολύ περιορισμένα μέσα στην εβδομάδα και κυρίως πιο συνειδητά. Δεν εμφανίζονται πλέον notifications που να με αποσπούν απ’ οτιδήποτε άλλο κάνω. Μετά από τέσσερα χρόνια τολμώ να πώ ότι δεν έχω στερηθεί τίποτα από όσα μπορεί να μου προσφέρει το συγκεκριμένο μέσο κοινωνικής δικτύωσης.
3. Η καλή μέρα απότο πρωί φαίνεται
Ξεκινήστε την ημέρα σας μακριά από οθόνες! Οκ, κλείστε το ξυπνητήρι πρώτα… Έρευνες έχουν δείξει πόσο ωφέλιμη είναι για την σωματική και ψυχική υγεία η πρωινή άσκηση. Η άσκηση δεν είναι απαραίτητο να είναι αυτή του Ολυμπιονίκη, ακόμα και μερικές ασκήσεις stretching ή ένας δεκάλεπτος περίπατος γύρω από το τετράγωνο εκτός από μια αναζωογονητική συνήθεια είναι και ένας εξαιρετικός τρόπος απεμπλοκής από τη χρήση του κινητού ή του υπολογιστή χωρίς ακόμα να έχεις πιει την πρώτη γουλιά καφέ. Φορέστε τα ακουστικά σας, βάλτε την αγαπημένη σας playlist και περπατήστε ακόμα και για ελάχιστο χρόνο. Τα αποτελέσματα θα είναι άμεσα και θα σας ενθουσιάσουν.
4. Επιλέξτε τι θα παρακολουθείτε
Αφιερώστε λίγο χρόνο για να ελέγξετε την «προσωπικότητα» των socialmedia σας. Ανατρέξτε στους «φίλους» σας στο Facebook και Instagram αλλά και τις προτιμήσεις σας στο Tik Tok και κάντε ένα γερό ξεσκαρτάρισμα. Όλοι μας ακολουθούμε σελίδες που ίσως είχαν ένα ενδιαφέρον το 2007 που ξεκινήσαμε να έχουμε Social Media οι οποίες πλέον δεν παρουσιάζουν κάτι το συγκλονιστικό ή δραστήριους διαδικτυακούς φίλους που το περιεχόμενο τους δεν μας ενδιαφέρει και εμφανίζονται διαρκώς στο timeline μας. Με τον καιρό, οι λογαριασμοί που ακολουθούμε μπορεί να συσσωρεύονται χωρίς ιδιαίτερη σκέψη. Μια στοχευμένη εκκαθάριση μπορεί να κάνει την εμπειρία σας στα social media πιο υγιή και ουσιαστική. Αφαιρέστε ή κάντε mute λογαριασμούς και φίλους που:
- Δεν συνδέεστε πια μέσα από κοινά ενδιαφέροντα ή αλληλεπίδραση.
- Τους ακολουθήσατε από συνήθεια ή εκ παραδρομής.
Η μείωση των ψηφιακών «θορύβων» σας βοηθά να αποκτήσετε ένα πιο «καθαρό» και θετικό feed, και να εστιάζετε σε ό,τι πραγματικά έχει αξία για εσάς
5. Καθιερώστε μια «ψηφιακή αποτοξίνωση» ημέρας
Οι ανοιξιάτικες Κυριακές είναι η καλύτερη ευκαιρία! Ακόμα κι αν δεν υπάρχει η δυνατότητα εκδρομής και φαγητού με φίλους, η Κυριακή απόμόνη της προσφέρει την αίσθηση της χαλάρωσης. Επιλέξτε την Κυριακή, που -ελπίζω- να ξυπνάτε λίγο πιο αργά, αγοράστε μια Κυριακάτικη εφημερίδα, ξεφυλλίστε τα περιοδικά της, μαγειρέψτε κάτι διαφορετικό, κάντε μια όμορφη βόλτα είτε με το αυτοκίνητο είτε με τα πόδια και αφήστε το κινητό στο σπίτι (εφόσον πάντα οι συνθήκες το επιτρέπουν)
6. Γίνετε πιο δημιουργικοί
Προς θεού, δεν ζητάμε να παρουσιάσετε το Πάσχα του 2026 την έκθεση ζωγραφικής σας. Η δημιουργικότητα μπορεί να έχει πολλές εκφάνσεις. Κλείστε το κινητό και αλλάξτε την διακόσμηση σε ένα χώρο του σπιτιού σας, ακόμα και με πράγματα που υπάρχουν ήδη στο σπίτι. Αναζητήστε στο κινητό σας παλιές φωτογραφίες ή φωτογραφίες με φίλους και ωραίες αναμνήσεις και διαμορφώστε ένα ψηφιακό άλμπουμ, φυτέψτε λουλούδια στο μπαλκόνι σας και δείτε να μεγαλώνουν, ζωγραφίστε κούπες και άλλες τόσες απλές και εύκολες ιδέες που μπορούν να σας απασχολήσουν και να ομορφύνουν την καθημερινότητα σας.
7. Εμπλέξτε φίλους ή οικογένεια
Συμφωνήστε με έναν φίλο να κάνετε μαζί ένα διάλειμμα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ενθαρρύνετε ο ένας τον άλλον. Επικοινωνήστε την πρόοδο σας αλλά και τα οφέλη της και κάντε «brainstorming» για τις εναλλακτικές σας. Το γεγονός ότι δεν είστε μόνοι σας σε αυτήν την προσπάθεια θα βοηθήσει σημαντικά, όπως θα βοηθήσει και η εμπιστοσύνη που έχετε δείξει ο ένας στον άλλο για την επίτευξη του κοινού στόχου.
8. Think before you post
Σκεφτείτε σοβαρά οποιοδήποτε post σας. Πριν μοιραστείτε κάτι είτε αυτό είναι μια ευχάριστη στιγμή, είτε κάποιο επίτευγμα σαςείτε μια είδηση, αναρωτηθείτε γιατί το κάνετε. Πριν μοιραστείτε κάτι, ρωτήστε τον εαυτό σας: «Γιατί το κάνω;» Η ενσυνείδητη χρήση μειώνει τη μηχανική εξάρτηση και ενισχύει την προσωπική αυθεντικότητα.
9. Επιστροφή στην περίοδο πριν τα social media
Πως περνάγαμε άραγε τα καλοκαίρια μαςπριν τα social media, πως κρατούσαμε τις αναμνήσεις ζωντανές, ποιες είναι οι μυρωδιές μας και οι αισθήσεις μας από την προηγούμενη εικοσαετία. Ας δώσουμε την ευκαιρία σε ένα καλό βιβλίο, την αίσθηση του οποίου δεν μπορεί να αντικαταστήσει ούτε το καλύτερο e-book, ας ενωθούμε με την φύση ή ακόμα κι αν είναι δύσκολο αυτό ας αφουγκραστούμε τους ήχους της μεγαλούπολης μας, ας παρακολουθήσουμε διακριτικά και με ενσυναίσθηση τους ανθρώπους γύρω μας, τα χρώματα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των κατά τ’ άλλα γκρίζων πολυκατοικιών, ας πλάσουμε ιστορίες με φαντασία ή χωρίς, ας μιλήσουμε με τους ανθρώπους μας με το κινητό στο αθόρυβο, ας τους ακουμπήσουμε, ας τους αφουγκραστούμε. Είναι τόσο ξεχωριστοί οι καφέδες όταν έχει κλείσει το κινητό μας από μπαταρία άρα το story θα ανέβει ετεροχρονισμένα και τα notification θα ελεγχθούν μετά από ώρα.
10. Manifest Your Digital Freedom
Αντί να δεις την αποτοξίνωση σαν στέρηση, δες την ως ευκαιρία να οραματιστείς τη σχέση που θέλεις να έχεις με το διαδίκτυο. Φαντάσου τον εαυτό σου να χρησιμοποιεί τα social media με μέτρο, μόνο για πράγματα που σου δίνουν χαρά, γνώση και έμπνευση. Γράψε σε ένα χαρτί πώς θα ήθελες να μοιάζει η καθημερινότητά σου χωρίς το άγχος της υπερσύνδεσης. Και κάθε μέρα, κάνε ένα μικρό βήμα πιο κοντά σε αυτό το όραμα. Το κλειδί δεν είναι να «κόψεις» κάτι, αλλά να δημιουργήσεις μια νέα ψηφιακή πραγματικότητα που να σε εκφράζει.
+1. Δώσε χρόνο
Η αλλαγή συνηθειών και μάλιστα τόσο έντονων και πολλές φορές απαραίτητων για την κοινωνική μας υπόσταση είναι μια αρκετά δύσκολη και ίσως κάποιες φορές επίπονη προσπάθεια. Κάθε μέρα που θα περιορίζεις έστω και ελάχιστα την χρήση των social media θα είναι μια μικρή νίκη.
Τα social media είναι ένα σπουδαίο τεχνολογικό επίτευγμα το οποίο μας παρέχεται δωρεάν (ή όχι και τόσο δωρεάν αν αναλογιστεί κανείς ότι το πληρώνουμε με τα προσωπικά μας δεδομένα), μας συνδέει με φίλους από μακριά, μας παρέχει σημαντική γρήγορη πληροφόρηση. Ωστόσο, ακόμα και μία μικρή αλλαγή μπορεί να κάνει τη διαφορά. Η κάθε μέρα που αποφεύγεις τη συνεχιζόμενη χρήση των social media είναι μια νίκη για τον εαυτό σου"
H Homo Digitalis αποτελεί μέλος του Διεθνούς Παρατηρητηρίου της UNESCO για Ζητήματα Ηθικής & Διακυβέρνησης της Τεχνητής Νοημοσύνης
Με μεγάλη μας χαρά ανακοινώνουμε οτι η Homo Digitalis έχει επιλεχθεί ως μέλος του Δικτύου Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών της UNESCO στο πλαίσιο του Διεθνούς Παρατηρητηρίου της για Ζητήματα Ηθικής & Διακυβέρνησης της Τεχνητής Νοημοσύνης (Global AI Ethics & Governance Observatory)!
H Homo Digitalis αποτελεί το μόνο μέλος του δικτύου από την Ελλάδα, αναδεικνύοντας για ακόμη μία φορά την υψηλή κατάρτιση και εμπειρία μας σε σχετικά ζητήματα ήδη από τους πρώτους μήνες της ίδρυσής μας, πίσω στο 2018!
Μπορείτε να μάθετε περισσότερα για τις οργανώσεις που αποτελούν μέλη του δικτύου και για τις εργασίες του εδώ.
Το 7ο Open Call χρηματοδότησης του NGI TALER είναι εδώ!
Βοηθήστε μας να διαδώσουμε το μήνυμα! Έχετε μια πρωτοποριακή ιδέα για έργα ελεύθερου λογισμικού και προστασίας της ιδιωτικότητας που στηρίζουν την αποστολή του NGI TALER; Χάσατε τις πρώτες έξι προσκλήσεις χρηματοδότησης; Κανένα πρόβλημα!
Η 7η Ανοιχτή Πρόσκληση χρηματοδότησης ξεκίνησε από την 1η Απριλίου 2025 και έχετε περίπου δύο μήνες για να υποβάλετε αίτηση! Η προθεσμία είναι 1η Ιουνίου 2025, στις 12:00 το μεσημέρι (ώρα Κεντρικής Ευρώπης).
Αναζητούμε προτάσεις που θα φέρουν επανάσταση στα ψηφιακά συστήματα πληρωμών και θα συμβάλλουν σε ένα ανοιχτό, αξιόπιστο και ασφαλές διαδίκτυο για όλους.
Προσφέρουμε χρηματοδότηση από 5.000 έως 50.000 ευρώ! Είτε είστε ΜμΕ, ακαδημαϊκός, δημόσιος φορέας, μη κερδοσκοπικός οργανισμός, κοινότητα ή μεμονωμένο άτομο, θέλουμε τις καινοτόμες ιδέες σας!
Μπορείτε να ενισχύσετε το GNU Taler με:
-Ανάπτυξη υποστηρικτικών εργαλείων,
-Βελτίωση εμπειρίας χρήστη,
-Ενσωματώσεις σε εφαρμογές ΕΛ/ΛΑΚ,
-Ενίσχυση υποδομών (π.χ. υποσυστήματα για εμπόρους), και πολλά ακόμη!
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτή και άλλες προσκλήσεις του NGI – The Next Generation Internet, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του.
Διαβάστε αναλυτικά την Πρόσκληση, τον Οδηγό για Αιτούντες, τα Κριτήρια Επιλεξιμότητας, τις Συχνές Ερωτήσεις και υποβάλετε την αίτησή σας στον ιστότοπο του Ιδρύματος NLnet.
Ελάτε στην Κοινότητα Ενσωμάτωσης TALER (TALER ICH) που έχει αναπτυχθεί από τις petites singularités, για να λύσετε απορίες και να δικτυωθείτε.
Χρειάζεστε έμπνευση; Δείτε 10 επιτυχημένα έργα που συνεργάζονται ήδη μαζί μας εδώ.
Η Homo Digitalis συμμετέχει στο πάνελ "AI, Ηθική & Οικογένεια" στην εκδήλωση για την Τεχνητή Νοημοσύνη του Οργανισμού Λεοντείων Σχολών
Η Homo Digitalis έχει τη μεγάλη χαρά να δίνει το παρόν στο πάνελ “AI, Ηθική & Οικογένεια” στην εκδήλωση του Οργανισμού Λεοντείων Σχολών με τίτλο “LeonteiosAI-Διαμορφώνοντας το μέλλον της μάθησης”.
Ο Στέφανος Βιτωράτος, Συνιδρυτής της Homo Digitalis και Partner της Δικηγορικής Εταιρίας Digital Law Experts (DLE) μας εκπροσωπεί εκεί.
Στους συνομιλητές μας στο πάνελ συμπεριλαμβάνονται εκπρόσωποι σημαντικών φορέων, συμπεριλαμβανομένης της Υπουργού Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, κας. Δόμνα Μιχαηλίδου,
Η εκδήλωση θα λάβει χώρα στο Μουσείο Ακρόπολης (Αμφιθέατρο “Δημήτριος Παντερμαλής”) στις 8 Απριλίου 2025.
Με επιτυχία ολοκληρώθηκαν σημαντικές δράσεις ευαισθητοποίησης στη Λάρισα τη περίοδο Φεβρουάριος – Μάρτιος
Το μέλος μας Τάσος Αραμπατζής εκπροσώπησε με μεγάλη επιτυχία τη Homo Digitalis παραχωρώντας μία σειρά από δράσεις ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης στη Λάρισα, εθελοντικά.
Συγκεκριμένα, σε συνεργασία με την Φρόσω Κτιστάκη – διδάκτορα και καθηγήτρια πιάνου – παραχώρησαν μία εκπαιδευτική παρουσίαση με θέμα την Κυβερνοασφάλεια, τη Μουσική και τα Ανθρώπινα Συναισθήματα. Στο πλαίσιο αυτό, μίλησαν για τον ανθρώπινο παράγοντα της κυβερνοαφάλειας, τον αντίκτυπο της παραβίασης των προσωπικών δεδομένων και πως η μουσική μπορεί να βοηθήσει. Η εκδήλωση έλαβε χώρο στο Λύκειο Πυργετού στις 24 Φεβρουαρίου.
Επίσης, ο Τάσος εκπροσώπησε τη Homo Digitalis μιλώντας στους μαθητές Ε και Στ τάξεων δύο συστεγαζόμενων Δημοτικών Σχολείων στην Λάρισα, του 15ου και 43ου στο τέλος Μαρτίου. Το αντικείμενο της παρουσίασης ήταν το cyber bullying.
Με επιτυχία ολοκληρώθηκε η ομιλία της Homo Digitalis στο 15o InfoCom Security Conference 2025
Με επιτυχία ολοκληρώθηκε το 15o InfoCom Security 2025 Conference, στο οποίο η Homo Digitalis παραχώρησε για ακόμη μια χρόνια την αιγίδα της!
Εκεί ο Κωνταντίνος Κακαβούλης εκπροσώπησε το ΔΣ μας, παραχωρώντας και την εναρκτήρια τοποθέτηση του συνεδρίου κατά τη δεύτερη ημέρα διεξαγωγής του!
Ευχαριστούμε θερμά την ομάδα των διοργανωτών για την εξαιρετική συνεργασία (SmartPress S.A., Βασίλης Αμανατίδης, IT Security Pro ) στο πλαίσιο της εκδήλωσης.
Η Homo Digitalis συνδιοργάνωσε και συμμετείχε στην εκδήλωση «Κυβερνοασφάλεια και Προστασία Δεδομένων: Ανθεκτικότητα, Συμμόρφωση, Καινοτομία», στο JOIST Innovation Park,
Πριν από δύο εβδομάδες, η Homo Digitalis συνδιοργάνωσε και συμμετείχε στην εκδήλωση «Κυβερνοασφάλεια και Προστασία Δεδομένων: Ανθεκτικότητα, Συμμόρφωση, Καινοτομία», που πραγματοποιήθηκε στο JOIST Innovation Park, στη Λάρισα.
Η Διευθύντριά μας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα & την Τεχνητή Νοημοσύνη, Λαμπρινή Γυφτοκώστα, μας εκπροσώπησε στην εκδήλωση, ενώ το μέλος μας Αναστάσιος Αραμπατζής, εκπροσωπώντας τη Bora – Cybersecurity Marketing, συντόνισε τη συζήτηση!
Με στόχο την ευαισθητοποίηση των ΜΜΕ και των επιχειρηματιών γύρω από την προστασία δεδομένων και την κυβερνοασφάλεια, το πάνελ μας ένωσε σημαντικούς ειδικούς για να εξερευνήσουμε ζητήματα ασφάλειας, κανονιστικής συμμόρφωσης και καινοτομίας, με γνώμονα ένα ψηφιακό μέλλον που σέβεται την ιδιωτικότητα.
Οι ομιλητές – συμμετέχοντες στο πάνελ μας περιλάμβαναν τις/τους:
-Μιχαήλ Μπλέτσας, Διοικητής, Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας,
-Παναγιώτης Σούλος, Μέλος της Ελεγκτικής Επιτροπής ISC2 Hellenic Chapter, Senior Manager Ασφάλειας Πληροφοριών GRC, STEELMET Corporate Services,
-Γιάννης Κούκουρας, Μέλος ISC2 Hellenic Chapter, Διευθύνων Σύμβουλος, TwelveSec,
-Καρίνα Ισκανταρόβα, Ιδρύτρια, CharismaWorks.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ στην ομάδα του JOIST και σε όλους τους συνδιοργανωτές, ομιλητές και συμμετέχοντες για αυτή την υπέροχη βραδιά!
Η επιρροή του GDPR στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης μέσα από τη μελέτη περίπτωσης του Facebook
Γράφει η Μαρία Κατσιώτη
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ (Ελληνική Στατιστική Αρχή, 2023), η πρόσβαση των Ελλήνων στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ) είναι ένας από τους κύριους λόγους χρήσης του Διαδικτύου. Η επίδραση των ΜΚΔ στη ζωή μας μπορεί να είναι θετική (δυνατότητες επικοινωνίας, πρόσβασης σε πληροφορίες, συμμετοχής σε ομάδες κ.α.) αλλά και αρνητική (όπως επιρροή πολιτικής βούλησης, διακρίσεις, εκφοβισμός, εθισμός, παραπληροφόρηση, παράνομη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων). Αναφορικά με την προστασία προσωπικών δεδομένων χρηστών, με στόχο τον αποτελεσματικότερο περιορισμό των σχετικών αρνητικών επιπτώσεων (σε σχέση με την Οδηγία 95/46), ο ευρωπαίος νομοθέτης ψήφισε τον GDPR το 2016, ο οποίος τέθηκε σε εφαρμογή το 2018. Στο σημείο αυτό τίθεται το ερώτημα: τελικά ο GDPR έχει συμβάλλει μέχρι στιγμής στον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων των ΜΚΔ στην προστασία προσωπικών δεδομένων χρηστών; Για να δώσουμε μία απάντηση, ας μελετήσουμε την περίπτωση του Facebook ως ΜΚΔ της Meta.
Τι είναι το Facebook, πως λειτουργεί και ποια είναι η σχέση του με τα προσωπικά μας δεδομένα;
Το Facebook είναι μία διαδικτυακή πλατφόρμα που επιτρέπει στους χρήστες να αναπτύσσουν δίκτυα και κοινότητες εντός αυτού και να ανταλλάσσουν μηνύματα, περιεχόμενα και γενικά πληροφορίες (προσωπικά δεδομένα και μη). Αν και οι περισσότεροι χρήστες πιστεύουν ότι οι υπηρεσίες του Facebook παρέχονται δωρεάν, στην πραγματικότητα λανθάνουν. Μέχρι το 2023, το μοντέλο εσόδων του Facebook ήταν αποκλειστικά η διαφήμιση. Το μοντέλο εσόδων διαφήμισης σημαίνει ότι το Facebook συλλέγει και γενικά επεξεργάζεται τα προσωπικά δεδομένα που ο χρήστης παρέχει κατά την εγγραφή του σε αυτό και από την διάδραση του με άλλους χρήστες, με ιστοσελίδες και περιεχόμενα, καθώς και προσωπικά του δεδομένα εκτός πλατφόρμας που παρέχονται από τρίτους με στόχο να καταρτίσει το προφίλ του εκάστοτε χρήστη και να προβαίνει σε στοχευμένες διαφημίσεις επί πληρωμή (από επιχειρηματικούς χρήστες συνήθως για διαφήμιση του προϊόντος τους) βάσει του προφίλ και συμπεριφοράς του (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων, 2020).
Αυτή η αναλυτική (έως ψυχογραφική) κατάρτιση προφίλ σε συνδυασμό με το μέγεθος και τον παγκόσμιο χαρακτήρα της εταιρίας δημιουργεί κινδύνους για τα δικαιώματα και ελευθερίες του ατόμου και ιδίως για την προστασία των προσωπικών δεδομένων του χρήστη, όπως η χειραγώγηση της βούλησης των χρηστών τόσο για καταναλωτικές όσο και για πολιτικές ενέργειες (π.χ. σκάνδαλο Cambridge analytica), η έλλειψη νομιμότητας επεξεργασίας, διαφάνειας, ουσιαστικής ενημέρωσης και ελέγχου του χρήστη επί των προσωπικών του δεδομένων, η αίσθηση της διαρκής παρακολούθησης του, οι ενδεχόμενες διακρίσεις βάσει προφίλ, η στόχευση και η ενδεχόμενη αρνητική επιρροή στην ανάπτυξη των παιδιών.
Πλέον, μετά την ανακοίνωση της Meta τον Οκτώβριο του 2023, το Facebook υιοθέτησε το μοντέλο “pay or consent” (Συνδρομή ή Συγκατάθεση για συμπεριφορική διαφήμιση), παρέχοντας σήμερα στους χρήστες τρεις (στην αρχή ήταν δύο) εναλλακτικές επιλογές για τη χρήση του Facebook: α) με συνδρομή (η οποία είναι πλέον μικρότερη σε σχέση με την αρχική προτεινόμενη λόγω της Γνώμης 08/2024 του ΕΣΠΔ, όπως αναφέρεται παρακάτω), β) με εξατομικευμένες διαφημίσεις και γ) λιγότερο εξατομικευμένες διαφημίσεις (η τρίτη επιλογή δόθηκε μετά από τη Γνώμη 08/2024 του ΕΣΠΔ).
Από το 2016 μέχρι το 2025, ποια ήταν τελικά η επιρροή του GDPR στο Facebook;
Από το 2016 που ψηφίστηκε ο GDPR μέχρι σήμερα, το Facebook έχει προβεί σε πολλές τροποποιήσεις και ενέργειες προς συμμόρφωση με αυτόν κατόπιν σχετικών Πράξεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Προστασίας Δεδομένων (ΕΣΠΔ), Αποφάσεων του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), καθώς και κατόπιν του συνόλου προστίμων που επέβαλε η Ιρλανδική Αρχή Προστασίας Δεδομένων στη Meta Ireland, ως θυγατρική της Meta, για το ΜΚΔ Facebook.
Ειδικότερα, σχετικές Πράξεις του ΕΣΠΔ που έχουν εκδοθεί και έχουν ασκήσει επιρροή στο Facebook είναι ενδεικτικά οι ακόλουθες:
- «Κατευθυντήριες γραμμές 8/2020 σχετικά με τη στόχευση χρηστών μέσων κοινωνικής δικτύωσης (Έκδοση 2.0)».
- “Guidelines 03/2022 on Deceptive design patterns in social media platform interfaces: how to recognise and avoid them (Version 2.0)”.
- “Urgent Binding Decision 01/2023 requested by the Norwegian SA for the ordering of final measures regarding Meta Platforms Ireland Ltd (Art. 66(2) GDPR)”. Βάσει της απόφασης η META δεν μπορεί να χρησιμοποιεί τη «σύμβαση» ή το «έννομο συμφέρον» ως νομική βάση επεξεργασίας για σκοπούς συμπεριφορικής διαφήμισης.
- «Γνώμη 8/2024 σχετικά με την έγκυρη συγκατάθεση στο πλαίσιο μοντέλων συγκατάθεσης ή πληρωμής τα οποία εφαρμόζουν μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες».
Αναφορικά με τα πρόστιμα από την Ιρλανδική Επιτροπή για την Προστασία Δεδομένων, επιβλήθηκαν ενδεικτικά τα ακόλουθα κατά το διάστημα 2022-2024:
- 15/3/2022: Πρόστιμο 17 εκατομμύρια ευρώ στη Meta (Facebook) λόγω έλλειψης τεχνικών και οργανωτικών μέτρων ασφαλείας
- 28/11/2022: Πρόστιμο 265 εκατομμύρια ευρώ στη Meta (Facebook) λόγω έλλειψης προστασίας δεδομένων από το σχεδιασμό και εξ ορισμού (by design and by default)
- 4/1/2023: Πρόστιμο 210 εκατομμύρια ευρώ στη Meta (Facebook) λόγω του ότι δεν νομιμοποιείται να χρησιμοποιεί ως νομική βάση της «σύμβασης» για την συμπεριφορική διαφήμιση ως πράξη επεξεργασίας
- 22/5/2023: Πρόστιμο ρεκόρ 1,2 δισ. Ευρώ στη Meta (Facebook) λόγω παράνομων διαβιβάσεων δεδομένων στις ΗΠΑ, κατόπιν μάλιστα της ακύρωσης της Απόφασης Επάρκειας της Ευρωπαικής Επιτροπής σχετικά με την επάρκεια της προστασίας που παρέχεται από την ασπίδα προστασίας της ιδιωτικής ζωής ΕΕ-ΗΠΑ, δυνάμει της Απόφασης ΔΕΕ Schrems II (2020).
- 17/12/2024 : Πρόστιμο 250 εκατομμύρια ευρώ, μεταξύ άλλων, λόγω του ότι τα συστήματα επεξεργασίας του Facebook δεν ήταν by design και by default σχεδιασμένα σύμφωνα με τον GDPR.
Τέλος, παρακάτω παρουσιάζονται ενδεικτικά κάποιες ενέργειες στις οποίες προέβη η εταιρία σε σχέση με την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων χρηστών στο Facebook προς συμμόρφωση με τον GDPR και τις Πράξεις του ΕΣΠΔ και της Ιρλανδικής Επιτροπής, καθώς και Αποφάσεις του ΔΕΕ:
- Διορισμός Υπεύθυνου Προστασίας Δεδομένων για πρώτη φορά με ανακοίνωση του 2017.
- Aνακοίνωση της Meta ότι από τις 7 Σεπτεμβρίου 2023, η διατλαντική μεταφορά δεδομένων χρηστών του Facebook θα πιστοποιηθεί βάσει του νέου Πλαισίου Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (DPF), το οποίο πράγματι συνέβη (βλέπετε εδώ).
- Αλλαγή της νομικής βάσης για την επεξεργασία δεδομένων για την συμπεριφορική διαφήμιση από τη «σύμβαση» στην νομική βάση της «συγκατάθεσης».
- Για να είναι έγκυρη η «συγκατάθεση», η Meta υιοθέτησε το μοντέλο “pay or consent” με τρεις εναλλακτικές επιλογές, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως.
- Δημιουργία πιο αναλυτικής και «διάφανης» Πολιτικής Προσωπικών Δεδομένων με παραδείγματα, βίντεο και φωτογραφίες. Σύμφωνα με έρευνα (Hanlon & Jones, 2023), μεταξύ των ετών 2005 και 2023, το Facebook ως ΜΚΔ έχει τροποποιήσει την Πολιτική Απορρήτου του 24 φορές, με την πρώτη έκδοση να περιέχει 1.000 λέξεις, ενώ η έκδοση του 2023 να έχει φτάσει τις 11.476 λέξεις.
- Δημιουργία διαφόρων εργαλείων για μεγαλύτερο έλεγχο των προσωπικών δεδομένων των χρηστών και διαφάνεια (π.χ. εργαλείο μεταβίβασης των δεδομένων σε άλλη υπηρεσία και εργαλείο πρόσβασης, διαχείρισης και διαγραφής των παρεχόμενων δεδομένων κ.ά.).
Λαμβάνοντας όλα τα ανωτέρω υπόψη, γίνεται αντιληπτό ότι ο GDPR μέσω των προβλεπόμενων αρμόδιων οργάνων και πράξεων ασκεί επιρροή, έστω και με αργούς ρυθμούς, σε μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες (όπως τα ΜΚΔ) οι οποίες (πολλές φορές υπό το «φόβο» επιβολής προστίμου) προβαίνουν σε ενέργειες συμμόρφωσης, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτόν στην διεκδίκηση του ελέγχου του Υποκειμένου των Δεδομένων επί των προσωπικών του δεδομένων.
Βιβλιογραφία - Αναφορές
Hanlon, A., & Jones, K. (2023, July 07). Ethical concerns about social media privacy policies: do users have the ability to comprehend their consent actions? Journal of Strategic Marketing. doi:10.1080/0965254X.2023.2232817.
Meta. (2024, November 12). Facebook and Instagram to Offer Subscription for No Ads in Europe. Ανάκτηση Μάρτιος 2025.
Ελληνική Στατιστική Αρχή. (2024). ΕΡΕΥΝΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΠΟ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ ΚΑΙ ΑΤΟΜΑ.
Ευρωπαικό Συμβούλιο Προσωπικών Δεδομένων. (8/2020, Σεπτέμβριος). Κατευθυντήριες γραμμές 8/2020 σχετικά με τη στόχευση χρηστών μέσων κοινωνικής δικτύωσης-Έκδοση 2.0.
*Η Μαρία Κατσιώτη είναι Δικηγόρος, Msc Law and Informatics.
Συνέντευξη της Homo Digitalis στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ για το οικοσύστημα μεταβίβασης δεδομένων υγείας
Με αφορμή τη θέση σε ισχύ των διατάξεων του Κανονισμού 2025/327 σχετικά με τον Ευρωπαϊκό Χώρο Δεδομένων Υγείας (European Health Data Space Regulation – EHDS) o δημοσιογράφος Πέτρος Κωνσταντινίδης και η εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ δημοσίευσαν ένα άρθρο αναφορικά με την ανησυχία που προκαλεί η πρόσβαση των αμερικανικών BigΤech στην ευρωπαϊκή πλατφόρμα δεδομένων υγείας!
Ποια είναι τα ζητήματα κυβερνοασφάλειας και γεωπολιτικής που προκύπτουν; Η Λαμπρινή Γυφτοκώστα εκπροσώπησε την ομάδα μας παραχωρόντας σχετικά σχόλια, τα οποία μπορείτε να διαβάσετε στην ηλεκτρονική έκδοση του άρθρου διαθέσιμη εδώ.
Ευχαριστούμε τον δημοσιογράφο για το ενδιαφέρον του στις δράσεις μας. Οι διατάξεις του Κανονισμού 2025/327 θα τεθούν σε εφαρμογή στις 26 Μαρτίου 2027 και θα μας απασχολήσουν έντονα το προσεχές διάστημα.