Στις 19 Νοεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε δύο (2) προτεινόμενους Κανονισμούς Digital Omnibus.
Ο πρώτος (Digital Omnibus Regulation Proposal) προτείνει σημαντικές αλλαγές στις διατάξεις γνωστών νομοθετημάτων που ήδη είναι σε ισχύ, όπως ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων (ΓΚΠΔ -GDPR – Κανονισμός 2016/679), ο Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων για τα θεσμικά και λοιπά όργανα και τους οργανισμούς της Ένωσης (EUDPR – Κανονισμός 2018/1725), η Οδηγία ePrivacy (Οδηγία 2002/58/EC), ο Κανονισμός για τα Δεδομένα (Data Act – Κανονισμός 2023/2854), ο Κανονισμός για την Ενιαία Ψηφιακή Θύρα (Κανονισμός 2018/1724), η Οδηγία NIS2 (Οδηγία 2022/2555) και η Οδηγία για την ανθεκτικότητα των κρίσιμων οντοτήτων (Οδηγία 2022/2557). Επίσης προτείνει την κατάργηση άλλων νομοθετημάτων που βρίσκονται ήδη σε ισχύ, και συγκεκριμένα του Κανονισμού για την ελεύθερη ροή δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα (Κανονισμός 2018/1807), του Κανονισμού για την Διακυβέρνηση Δεδομένων (Data Governance Act – Κανονισμός 2022/868), του Κανονισμού επιγραμμικών πλατφορμών και επιχειρηματικών χρηστών (P2B – Κανονισμός 2019/1150) και της Οδηγίας για τα Ανοικτά Δεδομένα (Οδηγία 2019/1024).
Ο δεύτερος (Digital Omnibus on AI Regulation Proposal) προτείνει σημαντικές αλλαγές σε νομοθετήματα που βρίσκονται στην παρούσα φασή εν μέρει σε ισχύ και συγκεκριμένα στον Κανονισμό για την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ Αct – Κανονισμός 2024/1689), ενώ κάνει προσθήκες και σε νομοθετήματα που είναι σε πλήρη ισχύ, και ειδικότερα στον Κανονισμό για την θέσπιση κοινών κανόνων στον τομέα της πολιτικής αεροπορίας (Κανονισμός 2018/1139).
Η Homo Digitalis, από κοινού με το ευρωπαϊκό δίκτυο στο οποίο συμμετέχει, το European Digital Rights (EDRi), καθώς και με άλλες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, ακαδημαϊκούς και ειδικούς, επιδίωξαμε καθ’ όλη τη διάρκεια του 2025 να έχουμε ουσιαστική και τεκμηριωμένη παρουσία στη σχετική νομοπαρασκευαστική διαδικασία. Στο πλαίσιο αυτό, υποβάλαμε σειρά ανοικτών επιστολών προς τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον Μάιο, [1] τον Σεπτέμβριο[2] και τον Νοέμβριο,[3] ενώ παράλληλα διατυπώσαμε αναλυτικά τις θέσεις και τα επιχειρήματά μας συμμετέχοντας ενεργά στη διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης τον Οκτώβριο του 2025.[4]
Είχαμε ήδη προειδοποιήσει ότι το πακέτο Digital Omnibus εντάσσεται σε ένα ευρύτερο κύμα απορρύθμισης, το οποίο απειλεί να αποδυναμώσει κρίσιμους ευρωπαϊκούς κανόνες, παρουσιάζοντας τα θεμελιώδη δικαιώματα ως δήθεν εμπόδιο στην καινοτομία και εξυπηρετώντας, στην πράξη, τα συμφέροντα των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών. Από την αρχή, δεν είχαμε καμία πεποίθηση ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ήταν σε θέση να αφομοιώσει ουσιαστικά και να επεξεργαστεί τις θέσεις μας στο πλαίσιο της διαδικασίας δημόσιας διαβούλευσης, επειδή αυτή η διαδικασία έληγε στα μέσα Οκτωβρίου και μόλις έναν μήνα αργότερα αναμενόταν η δημοσίευση του τελικού κειμένου με τις προτεινόμενες διατάξεις. Θα ήταν ουσιαστικά αδύνατο, να επεξεργαστεί και να εντάξει επιχειρήματα και προτάσεις στο κείμενό της σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.
Τον Νοέμβριο του 2025, ήταν πλέον ξεκάθαρο ότι ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν ενδιαφερόταν ποτέ για ουσιαστικό διάλογο και ανταλλαγή απόψεων σχετικά με την εν λόγω νομοπαρασκευαστική πρωτοβουλία. Τότε μία διαρροή κάποιων σχεδίων των προτεινόμενων διατάξεων αποκάλυψαν πως η Επιτροπή είχε ήδη διαμορφώσει ένα σχέδιο προτεινόμενου κανονισμού με πολύ προβληματικές διατάξεις, το οποίο αποτελούσε τη μεγαλύτερη οπισθοχώρηση στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον ψηφιακό χώρο. Και τότε με κοινό Δελτίο Τύπου μας υπογραμμίσαμε τις σημαντικές προκλήσεις που ανακύπτουν από τις προτεινόμενες αλλαγές στον GDPR και την οδηγία ePrivacy, ενώ λίγες ημέρες αργότερα δημοσιεύθηκε και το επίσημο κείμενο, το οποίο έκρυβε νέες εκπλήξεις και περισσότερες προκλήσεις για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες μας στο ψηφιακό περιβάλλον.
Σήμερα, δημοσιεύουμε την αναλυτική μελέτη μας για το πακέτο προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων Digital Omnibus, επεξηγώντας τις προκλήσεις που ανακύπτουν για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες μας.
Το κείμενο της μελέτης μας βρίσκεται διαθέσιμο εδώ.
Το πακέτο μεταρρυθμίσεων Digital Omnibus δεν αποτελεί μια τεχνική άσκηση κωδικοποίησης, αλλά μια αποφασιστική μετατόπιση του ευρωπαϊκού ψηφιακού κεκτημένου προς ένα καθεστώς μειωμένων εγγυήσεων και υποβαθμισμένης λογοδοσίας. Αν υιοθετηθεί ως έχει, η Ένωση κινδυνεύει να απολέσει το ισχυρότερο εργαλείο που διέθετε διεθνώς: το παράδειγμα ότι η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να συνυπάρξει με υψηλές προδιαγραφές θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Η αποδυνάμωση αυτή δεν θα γίνει αισθητή με θεαματικές ρήξεις, αλλά με μια αργή και επίμονη διάβρωση, κατά την οποία δικαιώματα που θεωρούσαμε αδιαπραγμάτευτα θα μετατρέπονται σε εξαιρέσεις, ενώ η επόπτευση θα καθίσταται σκιά του εαυτού της. Η επιλογή που καλούνται να κάνουν οι ενωσιακοί νομοθέτες δεν αφορά την «απλοποίηση» της νομοθεσίας, αλλά το ίδιο το μέλλον του ευρωπαϊκού μοντέλου προστασίας του ανθρώπου: εάν θα παραμείνει πυλώνας του κράτους δικαίου ή αν θα επιτρέψει να υποκατασταθεί από μια λογική όπου η καινοτομία επιβάλλεται χωρίς αντίβαρα, και η ιδιωτικότητα καθίσταται διαπραγματεύσιμη
[1] European Digital Rights, The EU must uphold hard-won protections for digital human rights, 2025, Διαθέσιμο εδώ.
[1] European Digital Rights et al, Reopening the GDPR is a threat to rights, accountability, and the future of EU digital policy, 2025, Διαθέσιμο εδώ.
[2] European Digital Rights et al, Open Letter: The EU weakens the rules that safeguard people and the environment, 2025, Διαθέσιμο εδώ.
[3] European Digital Rights et al, Forthcoming Digital Omnibus would mark point of no return, 2025, Διαθέσιμο εδώ.
[4] Homo Digitalis, Simplification – Digital Package and omnibus, 2025, Διαθέσιμο εδώ και European Digital Rights, Consultation response to the European Commission’s call for evidence on the Digital Omnibus, 2025, Διαθέσιμο εδώ.