Το κατασκοπευτικό λογισμικό δεν είναι απλώς ένα ζήτημα προστασίας της ιδιωτικής ζωής – είναι μια απειλή για τα ίδια τα θεμέλια των δημοκρατικών μας αξιών. Υπονομεύοντας την ανεξάρτητη λήψη αποφάσεων, περιορίζοντας τον δημόσιο διάλογο και φιμώνοντας δημοσιογράφους και ακτιβιστές, τα κατασκοπευτικά λογισμικά διαβρώνουν τους πυλώνες ενός υγιούς πολιτικού χώρου.

Καθώς τα νέα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ετοιμάζονται να αναλάβουν και επίσημα τα καθήκοντά τους μετά τις εκλογές της ΕΕ, η αυξανόμενη απειλή της χρήσης κατασκοπευτικών λογισμικών έχει καταστεί μια πιεστική παγκόσμια ανησυχία που απαιτεί άμεση προσοχή.

Την Τρίτη 3/9, η Homo Digitalis μαζί με το Center for Democracy and Technology Europe (CDT Europe) και άλλες 30 οργανώσεις από την ΚτΠ και τον τομέα της δημοσιογραφίας δημοσίευσαν κοινή δήλωση με την οποία καλούν τα νέα θεσμικά όργανα της ΕΕ να δώσουν προτεραιότητα στη δράση κατά της χρήσης κατασκοπευτικών λογισμικών κατά τη νέα νομοθετική περίοδο.

Ορισμένες από τις βασικές συστάσεις του συνασπισμού μας περιλαμβάνουν:

• Απαγόρευση της παραγωγής, πώλησης και χρήσης λογισμικού κατασκοπείας που βλάπτει δυσανάλογα τα θεμελιώδη δικαιώματα.
• Αυστηρότερους ελέγχους εξαγωγών για την αποτροπή της κατάχρησης αυτών των τεχνολογιών πέραν της ΕΕ.
• Διαφάνεια και λογοδοσία στις κυβερνητικές συμβάσεις που αφορούν κατασκοπευτικά λογισμικά.

Όπως αναφέρει η Silvia Lorenzo Perez, διευθύντρια του προγράμματος «Ασφάλεια, επιτήρηση και ανθρώπινα δικαιώματα» του CDT Europe: «Τα νέα θεσμικά όργανα της ΕΕ έχουν την ευκαιρία να διορθώσουν τις αποτυχίες της προηγούμενης νομοθετικής περιόδου, λαμβάνοντας συγκεκριμένα και αποφασιστικά μέτρα κατά της κατάχρησης της παρακολούθησης με λογισμικό κατασκοπείας».

Τα νέα θεσμικά όργανα της ΕΕ πρέπει να αδράξουν αυτή τη στιγμή για να αποκαταστήσουν τη δημόσια εμπιστοσύνη, να προστατεύσουν τα θεμελιώδη δικαιώματά μας και να υποστηρίξουν τις αξίες που ορίζουν την Ένωση.

Μπορείτε να διαβάσετε την κοινή μας δήλωση στα αγγλικά ή στα ελληνικά.

Η Homo Digitalis έχει επίσης καταθέσει σχετική αναφορά, ενώπιον του Επιτρόπου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα σχετικά με αυτή τη δράση μας εδώ.

Η Homo Digitalis υπέβαλε σήμερα 13/8/2024 επιστολή στον Επίτροπο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Με αυτή την επιστολή, η ελληνική οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών επιδιώκει να επιστήσει την προσοχή του Επιτρόπου στα ακόλουθα τρία ζητήματα:

Α. Η επικείμενη υιοθέτηση Προεδρικού Διατάγματος στην Ελλάδα που θα επιτρέπει στις κρατικές αρχές την προμήθεια λογισμικού κατασκοπείας.

Β. Η επιδεινούμενη κατάσταση των ανεξάρτητων εποπτικών αρχών στην Ελλάδα, οι οποίες πλήττονται από  υποστελέχωση και οικονομικούς περιορισμούς.

Γ. Οι τελευταίες εξελίξεις στο συνεχιζόμενο σκάνδαλο PREDATOR στην Ελλάδα, το οποίο αφήνει αναπάντητα κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με την παρακολούθηση δημοσιογράφων, πολιτικών και δικηγόρων με παράνομα μέσα.

Επιπλέον, με αυτή την επιστολή η Homo Digitalis καλεί τον Επίτροπο:

• Να δώσει πλήρη και στενή προσοχή στην κατάσταση στην Ελλάδα,
• Να λάβει υπόψη τα ανωτέρω στοιχεία και να ζητήσει επειγόντως περαιτέρω πληροφορίες και διευκρινίσεις από τις ελληνικές αρχές,
• Να εξετάσει την κατάσταση στην Ελλάδα και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για τον εντοπισμό τυχόν ελλείψεων στη νομοθεσία και τις πρακτικές που αφορούν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και
• Να βοηθήσει στην ενίσχυση των δραστηριοτήτων των εθνικών εποπτικών ιδρυμάτων και άλλων δομών ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα.

Μπορείτε να διαβάσετε την επιστολή (EN) εδώ.

Στις 30 Ιουλίου η Homo Digitalis κατέθεσε αίτημα ενώπιον του Προέδρου της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) κ. Μενουδάκου (αριθ. πρωτ. 6277/30-07-2024), και του Προέδρου της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), κ. Ράμμου (αριθ. πρωτ. 2755/30-07-2024), προκειμένου οι δύο Ανεξάρτητες Αρχές να ασκήσουν τις συμβουλευτικές τους αρμοδιότητες και να εκδώσουν από κοινού Γνωμοδότηση αναφορικά με το σχέδιο προεδρικού διατάγματος των Άρθρων 13 & 47 του Ν.5002/2022 για τη σύναψη συμβάσεων εκ μέρους κρατικών δομών για την προμήθεια λογισμικών ή συσκευών παρακολούθησης.

Σε συνέχεια του αιτήματός μας, η ανταπόκριση της ΑΠΔΠΧ και της ΑΔΑΕ υπήρξε αστραπιαία. Συγκεκριμένα, η Διεύθυνση Εποπτικού έργου της ΑΠΔΠΧ μας ενημέρωσε την ίδια ημέρα, 30 Ιουλίου 2024, ότι  η ΑΠΔΠΧ έχει ζητήσει από το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη το σχέδιο του προεδρικού διατάγματος από τις 19 Ιουλίου 2024 προκειμένου να γνωμοδοτήσει σχετικά, ενώ ο Πρόεδρος της ΑΔΑΕ, κ. Ράμμος, με επιστολή που απεύθυνε στη Homo Digitalis τη 1 Αυγούστου 2024 μας ενημέρωσε ότι Η ΑΔΑΕ, όπως πράττει πάντα, στο πλαίσιο της εκ του Συντάγματος και εκ του νόμου απορρέουσας αρμοδιότητας της, είναι αυτονόητο ότι θα ασκήσει την γνωμοδοτική της αρμοδιότητα (που προβλέπεται από το άρθρο 6 παρ. 1 περ ι του ν.3115/2003) και επί του συγκεκριμένου σχεδίου προεδρικού διατάγματος στο πλαίσιο θεσμικού διαλόγου με όλους τους εμπλεκόμενους στην έκδοση του κρατικούς φορείς.

Αναμένουμε με ενδιαφέρον τις σχετικές εξελίξεις στο άμεσο μέλλον, καθώς όπως έχει επισημάνει η Homo Digitalis με την επιστολή της στις δύο ανεξάρτητες αρχές, οι διατάξεις του σχεδίου προεδρικού διατάγματος ενδέχεται να προκαλέσουν ανεπανόρθωτους κινδύνους για την Δημοκρατία, το Κράτος Δικαίου και την Προστασία των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και Ελευθεριών στην Ελλάδα.

Σήμερα, 30.7.2024, η Homo Digitalis κατέθεσε αίτημα ενώπιον του Προέδρου της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) κ. Μενουδάκου (αριθ. πρωτ. 6277/30-07-2024), και του Προέδρου της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), κ. Ράμμου (αριθ. πρωτ. 2755/30-07-2024), προκειμένου οι δύο Ανεξάρτητες Αρχές να ασκήσουν τις συμβουλευτικές τους αρμοδιότητες και να εκδώσουν από κοινού Γνωμοδότηση αναφορικά με το Σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος των Άρθρων 13 & 47 του Ν.5002/2022 για τη σύναψη συμβάσεων εκ μέρους κρατικών δομών για την προμήθεια λογισμικών ή συσκευών παρακολούθησης.

Η έλλειψη διαφάνειας και εξωστρέφειας σχετικά με την όλη διαδικασία εκπόνησης του Σχεδίου, καθώς και η απουσία τεκμηριωμένου διαλόγου με τις ανεξάρτητες αρχές της χώρας  και με τα συμβουλευτικά όργανα της πολιτείας , σε συνδυασμό με την εκπρόθεσμη εκπόνηση του, η οποία έρχεται σε αντίθεση με τη ρητή πρόβλεψη του νομοθέτη στα άρθρα 13 και 47 του Ν.5002/2022, δημιουργούν πρόσθετες ανησυχίες στη δημόσια σφαίρα, καθώς και σε συγκεκριμένους επαγγελματικούς κύκλους, όπως πολιτικοί, δημοσιογράφοι, και δικηγόροι, η διαφύλαξη του απορρήτου των επικοινωνιών των οποίων είναι ζωτικής σημασίας για τη Δημοκρατία.

Η Homo Digitalis θεωρεί ότι εάν δεν υπάρξει άμεση παρέμβαση της ΑΔΑΕ και της ΑΠΔΠΧ υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο  οι διατάξεις του εν λόγω Σχεδίου να μην πληρούν τις απαιτήσεις που ορίζονται στο δίκαιο της Ένωσης και στη νομολογία του ΔΕΕ, να αντιβαίνουν στις αξίες που κατοχυρώνονται στο άρθρο 2 ΣΕΕ και των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται στον Χάρτη και, ιδίως, των άρθρων 7, 8, 11, 17, 21 και 47 αυτού, να μην πληρούν τις απαιτήσεις που ορίζονται στο δίκαιο του Συμβουλίου της Ευρώπης, και συγκεκριμένα στις αξίες που κατοχυρώνονται στην ΕΣΔΑ και στη Σύμβαση 108, καθώς και τη νομολογία του ΕΔΔΑ, και να παραβιάζουν τα Άρθρα 9Α, 14 και 19 του Συντάγματος της Ελλάδας.

Ακόμη, η Homo Digitalis θεωρεί ότι υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο οι διατάξεις του εν λόγω Σχεδίου να δημιουργήσουν ένα κατώτερο επίπεδο προστασίας στην Ελλάδα σε σχέση με τα άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ,  παρεμποδίζοντας κατά αυτόν τον τρόπο την ανταλλαγή δεδομένων και στοιχείων μεταξύ της Ελλάδας και άλλων κρατών μελών και οδηγώντας στην αδυναμία της καταπολέμησης του σοβαρού εγκλήματος και της τρομοκρατίας σε διασυνοριακό επίπεδο οποτεδήποτε θα έχει λάβει χώρα η χρήση κατασκοπευτικών λογισμικών από τις ελληνικές αρχές.

Μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά το αίτημά μας εδώ.

Στις 11 Οκτωβρίου 2022, η Homo Digitalis κατέθεσε αίτημα στη Διεύθυνση Πολυμερών Οικονομικών Σχέσεων και Εμπορικής Πολιτικής της Γενικής Γραμματείας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας του Υπουργείου Εξωτερικών.

Επιζητούσαμε να πληροφορηθούμε για την έγκριση / απόρριψη αιτημάτων άδειας εξαγωγής τεχνολογιών διττής χρήσης, καθώς επίσης και τη χώρα προορισμού του τελικού χρήστη. Αποτελούσε μία στρατηγική δράση προκειμένου να μάθουμε με στατιστικά στοιχεία, εάν τεχνολογίες όπως το PREDATOR είχαν πάρει το πράσινο φως για εξαγωγή από τις Ελληνικές Αρχές.

Δεν πήραμε καμία απάντηση στο αίτημά μας, παρά το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Νομοθεσία, και συγκεκριμένα το άρθρο 23 του Κανονισμού 2021/821 προβλέπει την τήρηση σχετικών στατιστικών στοιχείων από τις αρμόδιες αρχές των Κρατών Μελών.

Στις 30 Νοέμβρη του 2022,  μία πολύμηνη έρευνα, αποτέλεσμα της συνεργασίας του inside story. με τον ερευνητικό δημοσιογραφικό οργανισμό Lighthouse Reports και την ισραηλινή εφημερίδα Haaretz φέρνει στο φως ότι αεροσκάφος που συνδέεται με τον ισραηλινό μεγιστάνα του PREDATOR παρέδωσε τεχνολογία παρακολούθησης σε διαβόητους παραστρατιωτικούς στο Σουδάν τον Μάη του 2022.

Χθες, ο αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών ανέφερε σε ραδιοφωνική συνέντευξη στον Real FM ότι ««Η άδεια εξαγωγής, που δόθηκε στο Predator και στο Σουδάν, δεν έχει καμία σχέση με τον εμφύλιο. Ο εμφύλιος δεν προκλήθηκε απ’ αυτό».