Το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου συνεχίζει να παραβιάζει τα δικαιώματα προστασίας δεδομένων των αιτούντων άσυλο στο Κλειστή Ελεγχόμενή Δομή (ΚΕΔ) Σάμου, όπως επισημαίνουν οι οργανώσεις I Have Rights και Homo Digitalis σε έκθεση που δημοσιεύθηκε σήμερα.
Η έκθεση με τίτλο «Ποτέ δεν μας λένε τίποτα»: Συνεχιζόμενες Παραβιάσεις Δικαιωμάτων Δεδομένων στο ΚΕΔ Σάμου αναλύει την εφαρμογή της εντολής συμμόρφωσης που εξέδωσε η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) τον Απρίλιο του 2024. Σε αυτή τη ιστορική απόφαση, η ΑΠΔΠΧ έκρινε ότι η χρήση τεχνολογιών επιτήρησης από το Υπουργείο σε δομές υποδοχής ανά την Ελλάδα, περιλαμβανομένων βιομετρικών συστημάτων πρόσβασης και εργαλείων επιτήρησης, δεν ήταν σύμφωνη με τη νομοθεσία της ΕΕ για την προστασία των προσωπικών δεδομένων (GDPR). Δέκα μήνες μετά τη λήξη της προθεσμίας συμμόρφωσης, τον Ιούλιο του 2024, η έκθεση διαπιστώνει ότι το Υπουργείο δεν έχει συμμορφωθεί με την εντολή.
«Οι συνεχιζόμενες παραβιάσεις δικαιωμάτων προστασίας δεδομένων στο ΚΕΔ Σάμου είναι ενδεικτικές ενός συστήματος όπου ο έλεγχος και η επιτήρηση υπερισχύουν των δικαιωμάτων όσων αναζητούν προστασία», δήλωσε η Réka Rebeka Rósa, Νομική Συντονίστρια της I Have Rights. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να ασκήσει πίεση στις ελληνικές αρχές ώστε να αντιμετωπίσουν αυτές τις σοβαρές παραβιάσεις. Διαφορετικά, αυτές οι παραβιάσεις κινδυνεύουν να αποτελέσουν πρότυπο για περαιτέρω (ψηφιακή) καταπάτηση δικαιωμάτων ανθρώπων σε κίνηση σε όλη την Ευρώπη».
Το ΚΕΔ Σάμου άνοιξε τον Σεπτέμβριο του 2021, ως η πρώτη από τις πέντε πλέον υφιστάμενες δομές στην Ελλάδα, στο πλαίσιο συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ελληνικής Κυβέρνησης το 2020. Από την έναρξη λειτουργίας του, ΜΚΟ, διεθνείς εμπειρογνώμονες ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άνθρωποι που κρατούνται στη δομή εκφράζουν συνεχείς ανησυχίες για τις πρακτικές έμμεσης κράτησης, και τις ανεπαρκείς συνθήκες διαβίωσης.
Οι ανησυχίες αυτές επιτείνονται από την παντελή έλλειψη διαφάνειας στη διαδικασία ασύλου στην Ελλάδα και το αδιαφανές σύστημα επιτήρησης στο ΚΕΔ Σάμου. Όπως εξήγησε ένας εξυπηρετούμενος σχετικά με τη συλλογή βιομετρικών δεδομένων:
«Όχι, κανείς δεν μου το εξηγεί. Μόνο παίρνουν δακτυλικά αποτυπώματα και μας μετακινούν από μέρος σε μέρος, και το κάνουμε χωρίς να ξέρουμε γιατί. Δεν υπάρχει κανείς να εξηγήσει τι συμβαίνει».
Η Ελλάδα έχει νομική και ηθική υποχρέωση να διασφαλίζει τα θεμελιώδη δικαιώματα και τα δικαιώματα προστασίας δεδομένων των αιτούντων άσυλο, όπως αυτά κατοχυρώνονται στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και στον GDPR. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, και ειδικότερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεδομένου του κομβικού της ρόλου στον σχεδιασμό, τη χρηματοδότηση, τη λειτουργία και την παρακολούθηση των ΚΕΔ στην Ελλάδα, φέρει ευθύνη να διασφαλίσει την πλήρη τήρηση αυτών των προτύπων.
«Η διαρκής έλλειψη συμμόρφωσης με τον GDPR, σε ό,τι αφορά τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στη χρήση των συστημάτων επιτήρησης Κένταυρος και Ύπερίων στο ΚΕΔ Σάμου, αντικατοπτρίζει μια ανησυχητική υποβάθμιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Με το να μην τηρεί ούτε τις βασικές απαιτήσεις προστασίας δεδομένων στην πράξη, το Υπουργείο Μετανάστευσης ενισχύει μια επικίνδυνη τάση διαχείρισης των συνόρων με όρους επιτήρησης, που απανθρωποποιεί τους ανθρώπους σε μετακίνηση», δήλωσε ο Λευτέρης Χελιουδάκης, Εκτελεστικός Διευθυντής της Homo Digitalis.
Μπορείτε να διαβάσετε τη μελέτη εδώ.