Γράφει o Χάρης Δάφτσιος*

Η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ψηφιακή Δεκαετία, που ξεκίνησε το 2021, έχει ως στόχο την επίτευξη εκτεταμένου ψηφιακού μετασχηματισμού έως το 2030. Ένα βασικό στοιχείο αυτής της πρωτοβουλίας είναι η Ευρωπαϊκή Διακήρυξη για τα Ψηφιακά Δικαιώματα και Αρχές, η οποία θεσπίζει κατευθυντήριες γραμμές για την προστασία και την προώθηση των ψηφιακών δικαιωμάτων εντός της ΕΕ. Η Ελλάδα, όπως και τα άλλα κράτη μέλη, εργάζεται ενεργά προς την επίτευξη αυτών των στόχων, αλλά η πρόοδος είναι μικτή, όπως αποκαλύπτεται στη δεύτερη έκθεση “State of the Digital Decade” του 2024. Αυτό το άρθρο εξετάζει την τρέχουσα κατάσταση των ψηφιακών δικαιωμάτων στην Ελλάδα, αντλώντας στοιχεία από την έκθεση και άλλες συναφείς πηγές.

Αντίληψη του Κοινού και Ευαισθητοποίηση:

Αν και η Ελλάδα έχει κάνει βήματα για την ενσωμάτωση των αρχών της Ψηφιακής Δεκαετίας στη εθνική στρατηγική της, η αντίληψη του κοινού για αυτές τις προσπάθειες παραμένει χαμηλή. Σύμφωνα με την έρευνα Special Eurobarometer του 2024, μόνο το 33% των Ελλήνων πιστεύει ότι η ΕΕ προστατεύει αποτελεσματικά τα ψηφιακά τους δικαιώματα, ένα ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 47%. Αυτή η δυσπιστία υπογραμμίζεται περαιτέρω από τις αυξημένες ανησυχίες για την ασφάλεια των παιδιών στο διαδίκτυο (62%) και τον έλεγχο των προσωπικών δεδομένων (51%). Επιπλέον, η Ελλάδα παρουσιάζει χαμηλότερη από τον μέσο όρο ευαισθητοποίηση σχετικά με την εφαρμογή των offline δικαιωμάτων στον ψηφιακό τομέα, με μόνο το 50% των ερωτηθέντων να αναγνωρίζει αυτήν την αρχή, σε σύγκριση με το μέσο όρο της ΕΕ που είναι 62%.

Κύριοι Τομείς Ανησυχίας:

1. Ψηφιακές Δεξιότητες και Εκπαίδευση:

Παρά τις διάφορες κυβερνητικές πρωτοβουλίες για την ενίσχυση του ψηφιακού αλφαβητισμού, η Ελλάδα αντιμετωπίζει προκλήσεις στον εφοδιασμό των πολιτών της με τις απαραίτητες ψηφιακές δεξιότητες. Η έκθεση του 2024 αποκαλύπτει ότι μόνο το 52.4% του ελληνικού πληθυσμού διαθέτει βασικές ψηφιακές δεξιότητες, έναντι του μέσου όρου της ΕΕ που είναι 55.6%. Αυτό το χάσμα δεξιοτήτων είναι ιδιαίτερα εμφανές στον χαμηλό αριθμό ειδικών ICT, που ανέρχεται στο 2.4% της συνολικής απασχόλησης, σημαντικά χαμηλότερο από το μέσο όρο της ΕΕ που είναι 4.8%. Τα ευρήματα αυτά υπογραμμίζουν την ανάγκη για πιο αποτελεσματικά και στοχευμένα προγράμματα κατάρτισης για να γεφυρωθεί το ψηφιακό χάσμα και να διασφαλιστεί ότι όλοι οι πολίτες μπορούν να συμμετέχουν πλήρως στην ψηφιακή οικονομία.

2. Ηλεκτρονική Ταυτοποίηση (e-ID):

Παρά την πρόοδο στον ψηφιακό μετασχηματισμό των δημόσιων υπηρεσιών, η Ελλάδα δεν έχει ακόμα θεσπίσει ένα σύστημα ηλεκτρονικής ταυτοποίησης που να συμμορφώνεται με τον Κανονισμό eIDAS. Αν και η χώρα αναπτύσσει ενεργά τον κόμβο eIDAS της και έχει πραγματοποιήσει επιτυχείς δοκιμές με άλλα κράτη μέλη, η απουσία ενός πλήρως λειτουργικού συστήματος e-ID παρεμποδίζει την απρόσκοπτη διασυνοριακή πρόσβαση στις ψηφιακές υπηρεσίες εντός της ΕΕ.

3. e-Health:

Ενώ η Ελλάδα παρουσιάζει αξιέπαινη πρόοδο στον τομέα του e-health, με έναν εντυπωσιακό ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 21.6%, παραμένει πίσω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Παρά το γεγονός ότι οι πολίτες μπορούν πλέον να έχουν πρόσβαση στους ηλεκτρονικούς ιατρικούς τους φακέλους μέσω της εφαρμογής myHealth, απαιτούνται περαιτέρω βελτιώσεις για την επέκταση των διαθέσιμων τύπων δεδομένων και την εξασφάλιση της συμμόρφωσης με τις οδηγίες προσβασιμότητας στο διαδίκτυο.

4. Προστασία και Ενδυνάμωση Χρηστών:

Παραμένουν ανησυχίες σχετικά με την προστασία και την ενδυνάμωση των χρηστών στον ψηφιακό κόσμο. Παρόλο που η Ελλάδα έχει εφαρμόσει μέτρα για την ενίσχυση της ιδιωτικότητας και της ασφάλειας στο διαδίκτυο, όπως τα Μνημόνια Συνεργασίας μεταξύ των αρχών προστασίας δεδομένων και άλλων θεσμών, εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις στην εξασφάλιση μιας αξιόπιστης και ασφαλούς ψηφιακής εμπειρίας για όλους. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένου ότι η Ελλάδα αναφέρει υψηλότερη από τον μέσο όρο έκθεση σε εχθρικό ή υποτιμητικό περιεχόμενο στο διαδίκτυο, που επηρεάζει το 25.7% των χρηστών του διαδικτύου, έναντι του μέσου όρου της ΕΕ που είναι 33.5%.

Θετικές Εξελίξεις και Προοπτικές:

Παρά τις προκλήσεις, η Ελλάδα έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο σε ορισμένους τομείς. Οι προσπάθειες της χώρας να ψηφιοποιήσει τις δημόσιες υπηρεσίες έχουν αποφέρει θετικά αποτελέσματα, με σημαντική αύξηση στον αριθμό των υπηρεσιών που είναι διαθέσιμες μέσω της πύλης Gov.gr. Επιπλέον, η Ελλάδα έχει λάβει προληπτικά μέτρα για την προώθηση της ψηφιακής προσβασιμότητας, δημοσιεύοντας έναν Οδηγό Ψηφιακής Προσβασιμότητας για τους ιστότοπους και τις εφαρμογές δημόσιας διοίκησης. Η πρόσφατη ίδρυση της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας υπογραμμίζει περαιτέρω τη δέσμευση για την ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας και την προστασία των κρίσιμων υποδομών.

Συμπέρασμα:

Η δεύτερη έκθεση για την Ψηφιακή Δεκαετία αποκαλύπτει μια μικτή εικόνα για την Ελλάδα. Ενώ η χώρα έχει σημειώσει αξιοσημείωτη πρόοδο στην ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών και την προώθηση της ψηφιακής προσβασιμότητας, εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικές προκλήσεις σε τομείς όπως οι ψηφιακές δεξιότητες, η υιοθέτηση του e-ID και η προστασία των χρηστών στο διαδίκτυο. Η αντίληψη του κοινού επίσης υστερεί, υποδεικνύοντας την ανάγκη για μεγαλύτερη διαφάνεια και συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση του ψηφιακού μέλλοντος. Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων είναι κρίσιμη για την πλήρη πραγματοποίηση του οράματος της Ψηφιακής Δεκαετίας για μια ψηφιακά ενδυναμωμένη και περιεκτική κοινωνία. Με την προτεραιοποίηση των επενδύσεων στην ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων, την επιτάχυνση της εφαρμογής του e-ID και την ενίσχυση των μέτρων διαδικτυακής ασφάλειας, η Ελλάδα μπορεί να ανοίξει το δρόμο για ένα πιο ευημερούν και ψηφιακά ανθεκτικό μέλλον.

Χρήσιμες Παραπομπές για σχετική ενημέρωση:

[1] https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/digital-decade-2024-country-reports

[2] https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/europe-fit-digital-age/europes-digital-decade-digital-targets-2030_en#digital-rights-and-principles

[3] https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/digital-decade-2024-special-eurobarometer-report

[4] https://europa.eu/eurobarometer/surveys/detail/3174

[5] https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/factpages/state-digital-decade-2024-report

[6] https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/2024-state-digital-decade-package

[7] https://www.linkedin.com/pulse/driving-europes-digital-future-closer-look-eus-path-tsinganos-phd-prqtf/

[8] https://ec.europa.eu/newsroom/dae/redirection/document/106722

*Ο Χάρης Δάφτσιος, είναι Σύμβουλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού.