Του Βασίλη Βασιλόπουλου, DPO της ΕΡΤ Α.Ε.
Στις αγορές της πιστωτικής σου κάρτας φαίνεται ότι μάλλον καταναλώνεις πολλά πρόχειρα σνακ, αλκοόλ και γρήγορο φαγητό, αλλά αυτό είναι ένα μικρό μόνο μέρος των αγορών σου σε υγιεινά τρόφιμα όπως λαχανικά, πρωτεΐνες και φρούτα, τα οποία ωστόσο αγοράζεις με μετρητά. Τα trans λιπαρά που μπορεί να καταλάβει η μηχανή ότι αγοράζεις, έχουν καταγραφεί στην οθόνη του ασφαλιστή σου, ο οποίος μεταβάλλει δυσμενώς τους όρους του συμβολαίου σας.
Στην ασφαλιστική εταιρεία έχει επισημανθεί χαμηλός κίνδυνος καρδιοπάθειας, αλλά η ζωή που κάνεις σύμφωνα με τα όσα δηλώνεις στις αναρτήσεις σου στο instagram, μάλλον σε κατατάσσει στις ομάδες υψηλού κινδύνου καθώς κρατάς πάντα ένα τσιγάρο και ένα ποτήρι αλκοόλ όταν βρίσκεσαι σε μπαρ. Ο ασφαλιστής δε θα αφήσει την εταιρεία του να ρισκάρει μαζί σου.
Εάν αυτά θεωρείς ότι είναι σενάρια για ταινίες του Netflix, τότε αυτό που συμβαίνει με τον καπιταλισμό της επιτήρησης, εξηγείται. Διότι αυτά συμβαίνουν. Μάλιστα η παρακολούθησή σου συνεχίζεται σε κάθε χώρο, online περιβάλλον και έξυπνη συσκευή. Ακόμη χειρότερα από το να αδιαφορείς για τα προσωπικά σου δεδομένα, είναι να αγνοείς πώς όσοι τα συγκεντρώνουν κερδίζουν από τα συμπεράσματα που μπορούν να βγάλουν από αυτά.
Η συνειδητοποίηση του χάσματος γνώσης, είναι τρομακτική
Όπως η Τράπεζα αξιολογεί πλέον την πιστοληπτική σου ικανότητα για να εντοπίζει τον κακοπληρωτή που κάνει μια άνετη ζωή αποφεύγοντας την αποπληρωμή του χρέους του, έτσι και οι Ασφαλιστικές Εταιρείες θα ήθελαν να γνωρίζουν πριν και μετά τη σύναψη συμβολαίου μαζί σου οτιδήποτε σχετίζεται με την υγεία σου και την ποιότητα ζωής σου. Έτσι και όσοι κάνουν προσλήψεις θα ήθελαν να ξέρουν τα πάντα γύρω από εσένα και την κοινωνική σου ζωή. Θα ήθελαν να ανακαλύψουν εάν βρίσκεσαι στο κρεβάτι με πυρετό ή σε κάποιο χώρο αναψυχής και εξαπάτησες τον εργοδότη.
Το χάσμα γνώσης που μπορεί να οριστεί ως έλλειψη κατανόησης της δυνατότητας του αλγορίθμου να βγάλει συμπεράσματα που μειώνουν ζημίες ή αυξάνουν κέρδη στον επιτηρητή, οφείλεται στον ακατάπαυστο ρυθμό εξάπλωσης των ψηφιακών εργαλείων και του μονόδρομου της ευκολίας, της γοητείας της ζώνης άνεσης στον εργασιακό βίο, την κατανάλωση αγαθών και τις κοινωνικές μας σχέσεις.
Αδυνατείς ακόμη χειρότερα, να κατανοήσεις τι θα χάσεις εάν αυτός που συλλέγει τα δεδομένα σου καταφέρει να κερδίσει από αυτά. Με άλλα λόγια αδυνατείς να κατανοήσεις ότι έχεις πουλήσει την αυτοδιάθεσή σου για μια εφήμερη αίσθηση άνεσης και ευκολίας. Για παράδειγμα στο πρώτο επίπεδο της έλλειψης κατανόησης των αλγοριθμικών συμπερασμάτων, συμπεριφέρεσαι στα δεδομένα σου σα να μην έχουν αξία. Στο δεύτερο επίπεδο, όπου αντιλαμβάνεσαι ότι το αλγοριθμικό συμπέρασμα από την παρακολούθηση της ζωής σου μάλλον δίνει προστιθέμενη αξία σε αυτόν που πήρε τα δεδομένα σου, δεν είσαι βέβαιος αν αυτό που διέθεσες είναι εμπόρευμα που το αντάλλαξες με δωρεάν υπηρεσία ευκολίας, ή νόμισμα με το οποίο αγόρασες κάτι άνετο και πολυτελές για την καθημερινότητά σου.
Τα δύο ερωτήματα και δύο απλά τεστ αξιολόγησης
Δύο είναι τα τεράστια ερωτήματα που πρέπει να μάθεις τις απαντήσεις. Τα δεδομένα σε ποιον ανήκουν; Είναι εμπόρευμα ή νόμισμα; Είναι στοιχεία που μπορούν να αποσυνδεθούν από τον εαυτό σου ή χαρακτηριστικά που σε ορίζουν και σου επιτρέπουν την αυτοδιάθεση;
Πολύ απλά μπορείς να κάνεις δυο τεστ αξιολόγησης στον εαυτό σου και θα πάρεις τις απαντήσεις που σε αφορούν:
-Εάν δεν προσέφευγες στην ευκολία της πιστωτικής κάρτας ή εάν δεν πόσταρες συνέχεια τις στιγμές ψυχαγωγίας και κατανάλωσης πολυτελών αγαθών, θα ήσουν χαμένος ή κερδισμένος από κάποια αλγοριθμική επεξεργασία ή γενικότερα στη ζωή σου;
-Εάν θα ήθελες να εξασφαλίσεις για τον εαυτό σου μεγαλύτερη προστασία της ιδιωτικής σου ζωής, ή να κρυφτείς από την επιτήρηση και την πιθανή βλάβη στα δικαιώματα και τις ελευθερίες σου, θα ήταν για σένα βίαιη τιμωρία ή χαρά της διασημότητας η αποκάλυψη πτυχών της προσωπικότητας, των σχέσεων και της συμπεριφοράς σου;