Από το 2020, τα προγράμματα του Διαδικτύου Επόμενης Γενιάς (NGI), μέρος του προγράμματος Horizon της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, χρηματοδοτούν το ελεύθερο λογισμικό στην Ευρώπη χρησιμοποιώντας έναν μηχανισμό κλιμακωτής χρηματοδότησης (βλ. για παράδειγμα τις προσκλήσεις του NLnet). Φέτος, σύμφωνα με το σχέδιο εργασίας του Horizon Europe που περιγράφει λεπτομερώς τα προγράμματα χρηματοδότησης για το 2025, παρατηρούμε ότι το Διαδίκτυο Επόμενης Γενιάς δεν αναφέρεται πλέον ως μέρος του Cluster 4.
Τα προγράμματα NGI έχουν αποδείξει τη δύναμή τους και τη σημασία τους για την υποστήριξη της ευρωπαϊκής υποδομής λογισμικού, ως ένα γενικό χρηματοδοτικό μέσο για τη χρηματοδότηση των ψηφιακών κοινών και τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητάς τους. Θεωρούμε ακατανόητη αυτή τη μετατροπή, όταν μάλιστα τα προγράμματα NGI έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά και οικονομικά για την υποστήριξη του ελεύθερου λογισμικού στο σύνολό του, από τις μικρότερες έως τις πιο καθιερωμένες πρωτοβουλίες. Αυτή η ποικιλομορφία του οικοσυστήματος στηρίζει τη δύναμη της ευρωπαϊκής τεχνολογικής καινοτομίας και η διατήρηση της πρωτοβουλίας NGI για την παροχή διαρθρωτικής υποστήριξης σε έργα λογισμικού που βρίσκονται στην καρδιά της παγκόσμιας καινοτομίας και αποτελούν το κλειδί για την επιβολή της κυριαρχίας μιας ευρωπαϊκής υποδομής.
Σε αντίθεση με την κοινή αντίληψη, οι τεχνικές καινοτομίες συχνά προέρχονται από ευρωπαϊκές και όχι από βορειοαμερικανικές κοινότητες προγραμματισμού και ξεκινούν κυρίως από οργανισμούς μικρής κλίμακας.
Το προηγούμενο Cluster 4 διέθεσε 27 εκατομμύρια ευρώ σε:
-«Ανθρωποκεντρικό Διαδίκτυο ευθυγραμμισμένο με τις αξίες και τις αρχές που μοιράζονται όλοι στην Ευρώπη» ,
-«Ένα ακμάζον διαδίκτυο, βασισμένο σε κοινά δομικά στοιχεία που δημιουργούνται στο πλαίσιο των ΝΓΙ, το οποίο επιτρέπει τον καλύτερο έλεγχο της ψηφιακής μας ζωής» ,
-«Ένα δομημένο οικοσύστημα ταλαντούχων συνεισφερόντων που θα οδηγεί στη δημιουργία νέων κοινών αγαθών του Διαδικτύου και στην εξέλιξη των υφιστάμενων κοινών αγαθών του Διαδικτύου».
Στο όνομα αυτών των προκλήσεων, περισσότερα από 500 έργα έλαβαν χρηματοδότηση από την NGI κατά τα πρώτα 5 χρόνια, με την υποστήριξη 18 οργανισμών που διαχειρίζονται αυτές τις ευρωπαϊκές κοινοπραξίες χρηματοδότησης.
Το NGI συμβάλλει σε ένα τεράστιο οικοσύστημα, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού του διατίθεται για τη χρηματοδότηση τρίτων μέσω ανοικτών προσκλήσεων, για τη διάρθρωση κοινών αγαθών που καλύπτουν όλο το πεδίο εφαρμογής του Διαδικτύου – από το υλικό μέχρι τις εφαρμογές, τα λειτουργικά συστήματα, τις ψηφιακές ταυτότητες ή την εποπτεία της κυκλοφορίας δεδομένων. Αυτή η χρηματοδότηση από τρίτους δεν ανανεώνεται στο τρέχον πρόγραμμα, με αποτέλεσμα πολλά έργα να στερούνται πόρων για την έρευνα και την καινοτομία στην Ευρώπη.
Επιπλέον, το ΝGΙ επιτρέπει ανταλλαγές και συνεργασίες σε όλες τις χώρες της ευρωζώνης, καθώς και σε «διευρυνόμενες χώρες» [1:1], που σήμερα αποτελούν επιτυχία και συνεχή πρόοδο, όπως και το πρόγραμμα Erasmus πριν από εμάς. To NGI συμβάλλει επίσης στο άνοιγμα και την υποστήριξη σχέσεων μεγαλύτερης διάρκειας από ό,τι η αυστηρή χρηματοδότηση έργων. Ενθαρρύνει την υλοποίηση έργων που χρηματοδοτούνται ως πιλοτικά, υποστηρίζοντας τη συνεργασία, τον εντοπισμό και την επαναχρησιμοποίηση κοινών στοιχείων σε όλα τα έργα, τη διαλειτουργικότητα στα συστήματα αναγνώρισης και πέραν αυτών, και τη δημιουργία μοντέλων ανάπτυξης που συνδυάζουν διαφορετικές κλίμακες και τύπους ευρωπαϊκών συστημάτων χρηματοδότησης.
Ενώ οι ΗΠΑ, η Κίνα ή η Ρωσία αναπτύσσουν τεράστιους δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους για την ανάπτυξη λογισμικού και υποδομών που καταγράφουν μαζικά τα ιδιωτικά δεδομένα των καταναλωτών, η ΕΕ δεν μπορεί να αντέξει αυτή την παραίτηση.
Το ελεύθερο λογισμικό και το λογισμικό ανοικτού κώδικα, όπως υποστηρίζεται από το 2020 από το NGI, είναι εκ κατασκευής το αντίθετο των πιθανών φορέων για ξένες παρεμβάσεις. Μας επιτρέπει να διατηρήσουμε τα δεδομένα μας τοπικά και ευνοεί μια οικονομία και τεχνογνωσία σε επίπεδο κοινότητας, ενώ παράλληλα επιτρέπει μια διεθνή συνεργασία.
Αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό στο σημερινό γεωπολιτικό πλαίσιο: η πρόκληση της τεχνολογικής κυριαρχίας είναι κεντρική και το ελεύθερο λογισμικό επιτρέπει την αντιμετώπισή της, ενώ παράλληλα δρα υπέρ της ειρήνης και της κυριαρχίας στον ψηφιακό κόσμο στο σύνολό του.