Η τεχνητή νοημοσύνη διαρκώς εξελίσσεται. Τι μπορούμε να κάνουμε για να τη διατηρήσουμε υπό τον έλεγχό μας;
Γράφει ο Κωνσταντίνος Κακαβούλης
Στη Σαουδική Αραβία θεωρείται ότι δε βρέχει σχεδόν ποτέ. Η αλήθεια είναι ότι βρέχει αρκετά συχνά. Όμως, εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούν στην περιοχή, οι σταγόνες εξατμίζονται πριν φτάσουν το έδαφος και γίνουν αντιληπτές από τους ανθρώπους. Οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τη βροχή μόνο τις σπάνιες φορές που βρέχει πολύ. Τις φορές αυτές μάλιστα συχνά παρατηρούνται πλημμύρες.
Η εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης δε διαφέρει πολύ από το παράδειγμα της βροχής στη Σαουδική Αραβία. Τείνουμε να θεωρούμε ότι η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται σπάνια. Η αλήθεια είναι ότι εξελίσσεται διαρκώς.
Απλώς οι μικρές βελτιώσεις που επιτυγχάνονται καθημερινά, δε φτάνουν σε εμάς. Μόνο στην περίπτωση ενός μεγάλου επιτεύγματος συνειδητοποιούμε ότι η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται. Αυτά τα μεγάλα τεχνολογικά «μπαμ» μας τρομάζουν, όπως οι έντονες βροχoπτώσεις τρομάζουν τους κατοίκους της Σαουδικής Αραβίας.
Δεν είμαστε συνηθισμένοι σε αυτά, γιατί συμβαίνουν σπάνια. Αν όμως δίναμε μεγαλύτερη σημασία στις μικρές εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα καθημερινά γύρω μας, τότε δε θα ξαφνιαζόμασταν τόσο. Θα καταλαβαίναμε ότι αυτά τα τεχνολογικά επιτεύγματα είναι λογική συνέχεια των εξελίξεων αυτών.
Το ερώτημα είναι: εμείς τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να αποφύγουμε τις αντίστοιχες πλημμύρες που μπορεί να προκληθούν από την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης;
Ο Stuart Russell, ένας από τους σημαντικότερους ερευνητές στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, έχει επισημάνει: «Ας υποθέσουμε ότι υπάρχει μία πιθανότητα 10% να φτάσουμε στην Υπερνοημοσύνη (Super Intelligence) μέσα στα επόμενα 50 χρόνια. Δε θα πρέπει να ξεκινήσουμε να δουλεύουμε τώρα, ώστε να διασφαλίσουμε ότι θα είμαστε σε θέση να έχουμε την Υπερνοημοσύνη υπό τον έλεγχό μας;».
Πράγματι, δε χρειάζεται να περιμένουμε να έρθουν οι «πλημμύρες» για να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες τους. Μπορούμε να δημιουργήσουμε έργα υποδομής, τα οποία θα μας προφυλάξουν. Τα έργα αυτά δεν είναι τίποτα άλλο από ένα ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο δε θα περιορίζει την εξέλιξη της τεχνολογίας, αλλά θα προστατεύει τους ανθρώπους.
Η αλήθεια είναι ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν εξελίσσεται τόσο γρήγορα όσο μπορεί να φοβόμαστε. Οι εφευρέτες της τεχνητής νοημοσύνης όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, θεωρούσαν ότι μέσα σε 10 χρόνια θα μπορούσαν να κατασκευάσουν έναν υπολογιστή που θα μπορούσε να κερδίσει ένα σκακιστή παγκόσμιας κλάσης. Αυτό πήρε τελικά 40 χρόνια για να συμβεί.
Πίστευαν επίσης ότι σε 10 χρόνια θα μπορούσαν να δημιουργήσουν έναν υπολογιστή, στον οποίο θα μπορούσε να μιλήσει ένας άνθρωπος σε οποιαδήποτε γλώσσα του κόσμου και ο υπολογιστής να του απαντήσει. Αυτό το πίστευαν το 1956 και μέχρι σήμερα δεν έχει υλοποιηθεί πλήρως, παρότι οι εφαρμογές μετάφρασης εξελίσσονται διαρκώς.
Τέλος, στον τομέα της Όρασης Υπολογιστών (Computer Vision) οι ειδικοί εκτιμούσαν ότι η εκπαίδευση ενός προγράμματος να ταξινομεί φωτογραφίες ανάλογα με το περιεχόμενό τους (αν απεικονίζεται ένα αυτοκίνητο, ένας άνθρωπος ή ενας σκύλος), ήταν ένα κατάλληλο καλοκαιρινό πρότζεκτ για έναν μεταπτυχιακό φοιτητή.
Στην πραγματικότητα, 62 χρόνια μετά, η όραση υπολογιστών αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα success stories του τομέα, και παρόλα αυτά το ίδιο αυτό πρόβλημα δεν εχει επιλυθεί πλήρως.
Φυσικά, υπάρχουν και παραδείγματα επιτευγμάτων τεχνητής νοημοσύνης, τα οποία έχουν πραγματοποιηθεί πολύ νωρίτερα από ότι αναμενόταν.
Για παράδειγμα, μέχρι πρόπερσι οι ειδικοί υπολόγιζαν ότι για να μπορέσει ένας υπολογιστής να κερδίσει έναν πρωταθλητή του επιτραπέζιου παιχνιδιού Go, θα χρειάζονταν ακόμα 10 χρόνια. Όμως πέρυσι, ο υπολογιστής AlphaGo κατάφερε να κερδίσει τρεις φορές τον παγκόσμιο πρωταθλητή του παιχνιδιού στις τρεις μεταξύ τους αναμετρήσεις.
Το επίτευγμα του AlphaGo ανοίγει νέους ορίζοντες για την τεχνητή νοημοσύνη, αλλά αποτελεί μάλλον την εξαίρεση και όχι τον κανόνα.
Ίσως λοιπόν έχουμε παραπάνω χρόνο από ότι πιστεύουμε για να προετοιμαστούμε κατάλληλα για τις εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη. Μπορεί να μην ξέρουμε τι ακριβώς μας επιφυλάσσει το μέλλον, ούτε να είμαστε σε θέση να το προβλέψουμε. Σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει να δαιμονοποιούμε τις εξελίξεις της τεχνητής νοημοσύνης.
Συχνά μεγάλη ευθύνη στο τελευταίο φέρουν και οι επιστήμονες, οι οποίοι αποθαρρύνουν το ευρύ κοινό από το να ασχοληθεί με θέματα τεχνητής νοημοσύνης, λέγοντας ότι από τη στιγμή που δε γνωρίζουν πώς λειτουργεί η τεχνητή νοημοσύνη, η γνώμη τους δε θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη.
Όμως οι εξελίξεις της τεχνητής νοημοσύνης επηρεάζουν τις ζωές όλων μας. Θα πρέπει όλοι να συμμετέχουμε στο διάλογο που γίνεται για τη χρήση τους. Και για αυτό πρέπει αρχικά να ενημερωνόμαστε.
Αν οι κάτοικοι της Σαουδικής Αραβίας μπορούσαν να δουν τις σταγόνες της βροχής, πριν αυτές εξατμιστούν, τότε ίσως έπαιρναν καλύτερα μέτρα για να προφυλαχθούν από τις πλημμύρες. Εφόσον εμείς γνωρίζουμε ότι «βρέχει» τεχνολογικές εξελίξεις, αξίζει να τις παρακολουθούμε, ώστε να λάβουμε εγκαίρως μέτρα για να αποφύγουμε την περίπτωση η κατάσταση να ξεφύγει από τα χέρια μας.
Σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει να προσπαθούμε να κάνουμε προβλέψεις ή να καταφερόμαστε αρνητικά κατά των εξελίξεων της τεχνητής νοημοσύνης. Όταν προσπαθούμε να κάνουμε κάτι τέτοιο χωρίς να διαθέτουμε τις απαραίτητες γνώσεις, είναι λογικό και οι επιστήμονες να μη λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους τη γνώμη μας.
Θα πρέπει μέσω της πολιτείας και των αρμόδιων φορέων να είμαστε σε θέση να εξηγήσουμε στους επιστήμονες ποιες από τις μεθόδους που χρησιμοποιούν είναι κοινωνικά αποδεκτές και ποιες όχι.
Θα πρέπει να ενδιαφερθούμε για τα αποτελέσματα των ερευνών τους – όχι τα αποτελέσματα που θεωρούμε πιθανά, τα πραγματικά αποτελέσματα – και να κρίνουμε αν είναι επιθυμητά.
Η πολιτεία με τη σειρά της θα πρέπει να νομοθετήσει ανάλογα, λαμβάνοντας υπόψη της την κοινή γνώμη και την ηθική που αυτή πρεσβεύει.