Ένας σύντομος Οδηγός για το τι θα κάνεις και σε ποιόν θα απευθυνθείς αν αντιμετωπίζεις προβλήματα με την επεξεργασία των προσωπικών σου δεδομένων

των Λευτέρη Χελιουδάκη και Ελπίδας Βαμβακά

Έχοντας ενημερωθεί για τα δικαιώματά σου στο πρώτο μέρος αυτό του άρθρου, λογικό επόμενο είναι να αναρωτηθείς για το πώς θα τα εφαρμόσεις στη πράξη.

Α. Αίτημα προς τον υπεύθυνο της επεξεργασίας

Για να ασκήσεις οποιοδήποτε από τα δικαιώματά σου, θα πρέπει αρχικά να υποβάλλεις το αντίστοιχο αίτημα προς τον υπεύθυνο επεξεργασίας και αυτός να εξακριβώσει την ταυτότητά σου. Στην συνέχεια, ο υπεύθυνος επεξεργασίας έχει χρονικό περιθώριο ενός μήνα από τη στιγμή που θα παραλάβει το αίτημά σου για να απαντήσει σε αυτό. Εάν το αίτημά σου είναι περίπλοκο ή εάν ο υπεύθυνος επεξεργασίας δέχεται πολλά αιτήματα, ενδέχεται αυτό το διάστημα να παραταθεί για δύο ακόμα μήνες (επομένως, 3 μήνες συνολικά μέχρι να λάβεις την τελική απάντηση στο αίτημά σου).

Ωστόσο, ακόμα και σε αυτή τη τελευταία περίπτωση, εντός του πρώτου μήνα από τη παραλαβή του αιτήματός σου, ο υπεύθυνος επεξεργασίας θα πρέπει να σε ενημερώσει για την εν λόγω παράταση καθώς και για τους λόγους πίσω από αυτήν. Κάθε πληροφορία και όλες οι ενέργειες που ο υπεύθυνος επεξεργασίας θα χρειαστεί να προβεί προκειμένου να απαντήσει στο αίτημά σου παρέχονται δωρεάν. Κατ’ εξαίρεση, εάν το αίτημά σου είναι προδήλως αβάσιμο ή υπερβολικό, ο υπεύθυνος επεξεργασίας μπορεί να επιβάλλει την επιβολή εύλογου τέλους ή να αρνηθεί να δώσει συνέχεια στο αίτημά σου.

Ωστόσο, σε αυτές τις περιπτώσεις ο υπεύθυνος επεξεργασίας είναι αυτός ο οποίος θα πρέπει να αποδείξει ότι το αίτημά σου είναι αβάσιμο ή υπερβολικό.

Β. Καταγγελία ενώπιον της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα

Εάν θεωρείς ότι τα δικαιώματα σου έχουν παραβιαστεί και ο υπεύθυνος επεξεργασίας ή ο εκτελών την επεξεργασία (το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που επεξεργάζεται τα δεδομένα σου με βάση τις οδηγίες και για λογαριασμό του υπεύθυνου επεξεργασίας), δεν λειτουργούν σύμφωνα με τους κανόνες της νομοθεσίας, μπορείς εάν το επιθυμείς να υποβάλλεις καταγγελία ενώπιον της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Αυτό το βήμα, αν και όχι υποχρεωτικό, είναι ιδιαίτερα χρήσιμο. Ο λόγος είναι ότι οι Ελεγκτές της Αρχής διαθέτουν τις απαραίτητες γνώσεις και εμπειρία ώστε να αξιολογήσουν τη καταγγελία σου και τις βάσεις της.
Για να υποβάλλεις την καταγγελία σου μπορείς να επιλέξεις ανάμεσα στην Ανεξάρτητη Αρχή του Κράτους Μέλους στο οποίο έχεις τη συνήθη διαμονή σου (π.χ. Ελλάδα), στην Ανεξάρτητη Αρχή του Κράτους Μέλους της Ε.Ε. στο οποίο εργάζεσαι (π.χ Βουλγαρία, αν μένεις Ελλάδα και περνάς τα σύνορα για να δουλέψεις εκεί), και την Ανεξάρτητη Αρχή του Κράτους Μέλους στο οποίο θεωρείς ότι έγινε η παραβίαση (π.χ. Ιταλία, αν πήγες εκεί διακοπές και θεωρείς πως το ξενοδοχείο που έκανες την κράτηση παραβίασε την νομοθεσία κατά την επεξεργασία των προσωπικών σου δεδομένων).
Η υποβολή της καταγγελίας σου προς την Αρχή γίνεται μέσω ενός εντύπου υποβολής καταγγελίας το οποίο μπορεί να συμπληρωθεί ηλεκτρονικά, χωρίς ωστόσο να αποκλείονται άλλοι τρόποι επικοινωνίας. Κατά κανόνα, η υποβολή καταγγελίας γίνεται χωρίς οικονομική επιβάρυνση. Ωστόσο αν τα αιτήματα προς την αρχή είναι προδήλως αβάσιμα ή υπερβολικά, η Αρχή μπορεί να επιβάλει ένα εύλογο τέλος για διοικητικά έξοδα ή ακόμα και να αρνηθεί να απαντήσει στο αίτημά σου. Σε αυτήν την περίπτωση όμως, η Αρχή είναι εκείνη που πρέπει να αποδείξει ότι το αίτημα είναι αβάσιμο ή υπερβολικό. Για υποβολή καταγγελιών προς την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα μπορείς να βρεις τα σχετικά έντυπα και άλλες πληροφορίες για τη διαδικασία εδώ.
Εάν η Αρχή αποφασίσει αναφορικά με την καταγγελία σου ότι πράγματι υπήρξε παραβίαση των δικαιωμάτων σου, εσύ μπορείς να χρησιμοποιήσεις αυτήν την απόφαση αργότερα στο δικαστήριο για να έχεις αυξημένες πιθανότητες να κερδίσεις κάποια αγωγή αποζημίωσης. Ωστόσο η Αρχή δεν μπορεί με την απόφαση της να υποχρεώσει τον υπεύθυνο επεξεργασίας ή τον εκτελούντα την επεξεργασία να σου αποδώσει κάποιο ποσό για τη ζημία σου. Αυτό που μπορεί να κάνει μεταξύ άλλων είναι να υποβάλει διοικητικά πρόστιμα, μάλιστα ιδιαίτερα υψηλά, σε αυτούς.
Ακόμα, η Αρχή μπορεί ενδεχομένως να συνεργαστεί με Ανεξάρτητες Αρχές άλλων Κρατών Μελών, ενώ έχει την εξουσία να διεξάγει έρευνες αναφορικά με την εφαρμογή του νόμου, να γνωστοποιεί στις δικαστικές αρχές τυχόν παραβιάσεις του νόμου και, κατά περίπτωση, να κινεί ή να μετέχει κατ’ άλλο τρόπο σε νομικές διαδικασίες, με σκοπό την επιβολή των νομικών διατάξεων.
Τι θα συμβεί όμως εάν η Αρχή εκδώσει δεσμευτική απόφαση κρίνοντας ότι δεν υπήρξε παραβίαση των δικαιωμάτων σου, ή δεν εξετάσει καθόλου τη καταγγελία σου, ή δεν σε ενημερώσει για την πρόοδο ή την έκβαση της καταγγελίας σου εντός περιόδου τριών μηνών; Τότε, έχεις το δικαίωμα, εάν το επιθυμείς, να ασκήσεις δικαστική προσφυγή κατά της Αρχής ενώπιον των δικαστηρίων του Κράτους Μέλους στο οποίο αυτή είναι εγκατεστημένη.

Γ. Δικαστική προσφυγή κατά υπευθύνου επεξεργασίας ή εκτελούντος την επεξεργασία

Παραλείποντας το βήμα της καταγγελίας ενώπιον της Αρχής, ή και μετά από αυτό, εάν θεωρείς ότι τα δικαιώματά σου παραβιάστηκαν και επιθυμείς να σου επιδικασθεί κάποια αποζημίωση, έχεις το δικαίωμα να ασκήσεις δικαστική προσφυγή κατά του υπευθύνου επεξεργασίας ή εκτελούντος την επεξεργασία. Εδώ έχεις δύο επιλογές: Μπορείς να κινήσεις τη διαδικασία ενώπιον των δικαστηρίων του Κράτους Μέλους στο οποίο ο υπεύθυνος επεξεργασίας ή ο εκτελών την επεξεργασία είναι εγκατεστημένοι ή ενώπιον των δικαστηρίων του Κράτους Μέλους στο οποίο εσύ έχεις τη συνήθη διαμονή σου.

Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση κατά την οποία ο υπεύθυνος επεξεργασίας ή ο εκτελών την επεξεργασία είναι δημόσια αρχή Κράτους Μέλους η οποία ενεργεί κατά την άσκηση των δημόσιων εξουσιών της. Σε αυτή τη περίπτωση μπορείς να κινήσεις τη διαδικασία μόνο στο Κράτος Μέλος στο οποίο ανήκει η εν λόγω δημόσια αρχή.

Δ. Πως μπορεί η Homo Digitalis να σε βοηθήσει;

Ο νόμος σου δίνει τη δυνατότητα να αναθέσεις σε μία ΜΚΟ που δραστηριοποιείται στο τομέα προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όπως η Homo Digitalis να προχωρήσει για λογαριασμό σου στην υποβολή καταγγελίας ενώπιον της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, στην άσκηση δικαστικής προσφυγής κατά της Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, και στην άσκηση δικαστικής προσφυγής κατά υπευθύνου επεξεργασίας ή εκτελούντος την επεξεργασία, ασκώντας το δικαίωμα αποζημίωσης σου εξ ονόματός σου.

Αν και έχουμε περιορισμένους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους θα πρέπει να γνωρίζεις ότι βρισκόμαστε πάντοτε στη διάθεσή σου. Εάν επιθυμείς να έρθεις σε επικοινωνία μαζί μας, μπορείς να μας στείλεις ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στη διεύθυνση info@homodigitalis.gr.